دهيد و در بعضى نقاط ديگر، سرپيچى، جريمه و تنبيه بدنى داشت. به اين ترتيب، نمايندگان به نام ملّت انتخاب شدند. در 27 اكتبر 1923 رضا خان كابينه خود را به شاه معرّفى كرد و ذكاء الملك و مصدق‌السلطنه را در كابينه خود عضويت داد. رضا خان در پايان سال 1303 ش/ 1923 م در راه تصاحب قطعى قدرت قدم گذاشته بود و زير فشار او بود كه احمد شاه راهى خارج شد و برادرش نايب‌السلطنه تعهد كتبى داد در امور دولت رضا خان مداخله نكند. [1]

جمهورى‌خواهى رضا خان‌

بعد از انتخابات دوره پنجم مجلس كه در ميان رعب و وحشت ايجاد شده توسط رضا خان انجام شد، با توجّه به اينكه طرفداران رضا خان در مجلس اكثريت را به خود اختصاص دادند، وى تصميم گرفت مسأله جمهورى و انحلال حكومت سلطنتى را طرح كند.

براى رسيدن به اين خواست خود، اقدام به تبليغات شديد و گسترده عليه سلطنت احمد شاه كرد. هدف رضا خان از مطرح نمودن جمهورى، ايجاد حكومتى براساس خواسته‌هاى مردم نبود، بلكه از اين طريق تصميم داشت با از بين بردن سلسله قاجاريه، قدرت را بطور كامل به عنوان اوّلين رئيس جمهور ايران در اختيار خود بگيرد. [2] به همين سبب مدرس كه رهبرى اقليت مجلس را به عهده داشت با طرح جمهورى رضا خان مخالفت كرد. در اين زمان، جمعى از رجال سياسى كه تا آن تاريخ از قاجار حمايت مى‌كردند، به پشتيبانى از رضا خان اعلاميه مشترك صادر كردند. پس از مدّتى با مخالفت جدّىِ مدرس و طرفداران وى با جمهورى و همچنين مخالفت علماى قم با آن، به يكباره دست از جمهورى خواهى‌برداشت.

انقراض قاجاريه و استقرار سلطنت پهلوى‌

اقدامات رضا خان در رسيدن به قدرت كامل ادامه يافت. احمد شاه كه از نيّت واقعى نخست‌وزير كاملًا آگاه شده بود، طى تلگرافى تقاضاى رأى اعتماد به دولت رضا خان را

[1] تارِیخ سِیاسِی معاصر اِیران، مدنِی، ج 1، ص 200 ـ 201.

[2] انقلاب اسلامِی و رِیشه‌هاِی آن، عباسعلِی عمِید زنجانِی، ص 382.