پنج نفر از علماى طراز اوّل براى نظارت و تصويب قوانين در هر دوره‌اى در مجلس حضور داشته باشند تا قوانين خلاف شرع تصويب نشود، به همين دليل آيت‌ا ... مدرس و جمعى ديگر از علماء در مورّخه سه جمادى‌الاولى 1328 ه. ق به پيشنهاد آيات عظام آخوند خراسانى و مازندرانى به مجلس معرّفى شدند كه مجلس نيز از بين آنها پنج نفر را به حكم قرعه انتخاب كرد. در بين پنج نفر نام آيت‌ا ... سيد حسن مدرس نيز به چشم مى‌خورد. مرحوم مدرس ابتدا از حضور در مجلس خوددارى مى‌كند تا اينكه علماء و نمايندگان مجلس با اصرار از او مى‌خواهند كه به تهران آمده و در مجلس حضور داشته باشد.

ورود ايشان به تهران مصادف بود با قرارداد 1907 م كه قبلًا بين روسيه تزارى و انگلستان به امضا رسيده بود. اين قرارداد به كلّى استقلال ايران را پايمال و كشور را به دو منطقه شمال، زير نفوذ روسيه تزارى و جنوب، تحت سيطره انگلستان و منطقه مركزى به ظاهر بيطرف تقسيم مى‌كرد. مفادّ قرارداد مزبور آنچنان دست روسيه تزارى و انگليس را در مورد ايران باز مى‌گذاشت كه گويى بر كشور مغلوبى دست يافته‌اند. انتصاب كلّيه مأمورين و حكّام و استانداران با موافقت و تصويب آنان انجام مى‌گرفت. همچنين حضور مدرس در مجلس مقارن با قيام محمدعلى شاه قاجار عليه مشروطيت بود. با توجّه به اوضاع آن روز ايران، مرحوم مدرّس مبارزات خود را در دو جبهه عليه استبداد و استعمار آغاز كرد.

مخالفت مدرس با اولتيماتوم‌

در آغاز دوره حضور آيت‌ا ... مدرّس در مجلس، دولت روسيه تزارى با توافق انگليس، اولتيماتومى به دولت ايران داده، خواستار اخراج مورگان شوسترِ آمريكايى از ايران مى‌شود. شوستر به دعوت مجلس دوّم جهت اصلاح امور مالى به ايران آمده بود، امّا روسها حضور وى را مانعى براى بسط نفوذ خود مى‌ديدند، از اين رو طى اولتيماتوم مذكور از دولت ايران خواسته بودند كه ظرف 48 ساعت اقدام لازم را در اين زمينه انجام دهد. در همين حال روسها عدّه‌اى از قواى خود را در بندر انزلى پياده نموده و به قصد تسخير پايتخت تا رشت پيشروى نمودند. [1]

[1] ر.ک: مدرّس قهرمانِی آزادِی، حسِین مکِی، ج 1، ص 102 ـ 105.