اوضاع ايران پس از فروپاشى استبداد رضا شاهى‌

هر چند مردم به خاطر به دست آوردن آزاديهاى نسبى در اين دوران بسيار مسرور بودند، ولى از مشكلات آنها به علّت حضور نيروهاى خارجى در ايران نه تنها كاسته نشد بلكه روز به روز افزايش يافت. گرانى، كمبود نان و آذوقه و ازدحام زياد در مقابل نانواييها، شايع شدن بعضى از بيماريهاى واگير از جمله اين مشكلات بودند. به عنوان مثال بيمارى تيفوس كه در ايران سابقه نداشت به خاطر حضور هزاران لهستانى در ايران، جان دهها هزار نفر ايرانى را گرفت. در طول مدّت چهار سال اشغال ايران نُه دولت روى كار آمدند ولى به خاطر مشكلات فراوان موجود و حضور نيروهاى بيگانه در ايران و به رغم وابستگى آنها به قدرتهاى خارجى نتوانستند بيش از چند صباحى بر مسند قدرت تكيه زنند.

پس از خروج رضا شاه از ايران، وليعهد به عنوان پادشاه ايران سوگند ياد كرد و قول داد كه براساس قانون اساسى و اصول حكومت مشروطه عمل كرده، حامى مذهب حقّه جعفرى باشد. [1] ولى بعدها در عمل نه‌تنها برخلاف مشروطيت دست به تشكيل حكومت استبدادى زد بلكه تغييراتى اساسى در قانون اساسى مشروطيت به وجود آورد و مانند پدرش عليه مذهب شيعه اقدامات فراوانى انجام داد. رضا خان كه در ابتداى سلطنت آهى در بساط نداشت در هنگام فروپاشى قدرتش يكى از سرمايه‌داران بزرگ به شمار مى‌آمد، هر چند هنگام خروج از كشور املاك خود را در اختيار شاه جوان گذاشت ولى حسابرسى لازم نسبت به جواهرات سلطنتى صورت نگرفت و وضعيت حسابهاى بانكى وى در كشورهاى آلمان، آمريكا و انگليس مشخّص نشد. آن مقدار از اموال غصبى رضا خان كه در اختيار شاه جديد قرار گرفت هرگز به صورت كامل در اختيار صاحبان اصلى آن گذاشته نشد.

خشم مردم نسبت به جنايات دوران سلطنت رضا خان باعث شد كه رژيم براى تسكين مردم تعدادى از عناصر رضا خانى را دستگير و محاكمه كند. افرادى همچون‌

[1] تارِیخ بِیست سالة اِیران، حسِین مکِی، ج 7، ص 530.