نام کتاب : تاریخ سیاسی معاصر ایران نویسنده : تلاشان ، حسن جلد : 1 صفحه : 148
روى كار آوردن افراد
مورد نظر و وابسته به خود در پُست نخستوزيرى قصد داشت نهضت را در جهت منافع خود به
سازش بكشاند كه در اين زمينه كشتيهاى جنگى خود را به آبهاى ساحلى ايران فرستاد. امّا
پس از روى كار آمدن مصدّق و پشتيبانى آيتاللَّه كاشانى و مردم از او، اين سياست انگليس
با شكست رو به رو شد. در خارج نيز انگلستان قصد داشت نظر آمريكا را به طرف خود جلب
كرده، تشويق به حمايت از سياستهاى خود در ايران كند. درجهت اين هدف، نمايندهاى به
آمريكا فرستاد تا به اتّفاق آن كشور سياست مشتركى در مورد ايران اتخاد كنند. سرانجام،
اين دو كشور كنفرانسى درباره نفت ايران تشكيل دادند كه در پايان آن دولت انگليس پيشنهاد
سه مادهاى را به ايران ارائه داد و پس از آن به ملّى شدن نفت ايران اعتراض كرد. از
موارد مهم اين پيشنهاد تشكيل يك شركت جديد بود و درآمد نفت بطور مساوى بين دو كشور
تقسيم مىشد، پخش نفت در داخل ايران به يك شركت ايرانى واگذار و كارمندان ايرانى به
جاى كارمندان خارجى جايگزين مىشد. [1]
انگلستان كه تصوّر
مىكرد، مىتواند با پشتيبانى آمريكا نهضت ملى نفت را به سازش بكشاند، به منظور مذاكره
هيأتى به رياست «جاكسون» به ايران فرستاد. اين هيأت پس از آنكه پيشنهادهايش مورد مخالفت
مجلس و مقامهاى ايرانى قرار گرفت، ايران را ترك كرد. [2] پس از شكست مذاكرات هيأت و
شروع به كار هيأتِ «خلع يد» و تعيين هيأت مديره جديد ايرانى، مدير سابق شركت از ايران
خارج شد و محل كار خود را در بصره عراق قرار داد. همچنين كاركنان خارجى شركت بطور دستهجمعى
استعفا داده و اغلب آنها با خانوادههاى خود ايران را ترك كردند. [3]
انگلستان پس از آنكه
از اقدامهاى خود نتيجهاى نگرفت، بطور همزمان به شوراى امنيت و ديوان دادگسترى لاهه
شكايت كرد. ابتدا شكايت انگلستان در جلسه شوراى امنيت سازمان ملل مطرح شد. دكتر مصدّق
از طرف دولت ايران در جلسه شوراى امنيت
[1] تارِیخ
سِیاسِی معاصر اِیران، مدنِی، ج 1، ص 200.