معامله يك دولت قانونى را نخواهد كرد. دكتر مصدّق وى را با عصبانيت از خانه خارج كرده و اعلام مى‌كند كه از فردا با آمريكا قطع رابطه خواهم كرد. هندرسن پس از ترك خانه مصدق، نظريّات دولت آمريكا را در اين باره به صورت رسمى اعلام مى‌كند.

شكست كودتاى 25 مرداد

محمدرضا شاه روز 24 مرداد به دستور آمريكاييها دو حكم صادر مى‌كند، يكى از آنها مربوط به عزل دكتر مصدق از نخست‌وزيرى و ديگرى مربوط به انتصاب زاهدى به اين سمت بود. بنابراين بود كه در صورت عدم قبول حكم عزل از طرف دكتر مصدق، برنامه كودتا به اجرا درآيد. سرهنگ نصيرى حكم زاهدى را به وى تحويل داده، پس از آن مأموريت دوّم خود را كه ابلاغ حكم عزل مصدق بود آغاز مى‌كند. ولى مصدّق علاوه بر عدم پذيرش حكم عزل، دستور بازداشت نصيرى را نيز صادر مى‌كند. پس از آن، دستور شروع عمليّات به واحدهاى نظامى در نظر گرفته جهت محاصره خانه دكتر مصدّق و اشغال ايستگاه راديو توسط زاهدى داده مى‌شود، ولى واحدهاى مذكور از دستور سرپيچى كرده، هيچ‌گونه اقدامى عليه دولت انجام نمى‌دهند و بدين صورت كودتاى 25 مرداد با شكست رو به رو شد. [1]

شاه نيز كه در نوشهر منتظر بود، پس از دريافت عدم پذيرش حكم توسط دكتر مصدّق، به همراه همسرش به بغداد فرار كرده، از آنجا به رم رفت. زاهدى نيز كه بشدّت تحت تعقيب قرار گرفته بود، به مخفيگاهى كه توسّط عاملين سيا براى او در نظر گرفته شده بود، رفت و تا 28 مرداد در همان‌جا به سر برد. [2]

چگونگى انجام كودتا

پس از آنكه دولت مصدّق به علت هرج و مرج ايجاد شده، انجام هرگونه تظاهرات خيابانى را ممنوع كرد بناگاه در روز 28 مرداد عدّه‌اى به خيابانها ريختند و به نفع شاه شعار

[1] ظهور و سقوط سلطنت پهلوِی، حسِین فردوست، ج 1، 177 ـ 178.

[2] همان، ص 178 ـ 179.