بنابراين، توجّه به اين نكته ضرورى است كه آن قسمتى از تاريخ ايران كه در اين مجموعه مورد بحث و بررسى قرار مى‌گيرد مربوط به «دوره معاصر» است. در تقسيم‌بندى مربوط به تاريخ ايران دوره دو هزار و پانصد ساله شاهنشاهى را به دو دوره قبل و بعد از ورود اسلام هم تقسيم كرده‌اند. گفتنى است كه «دوره معاصر» كه از انقلاب كبير فرانسه آغاز مى‌شود، مصادف با شروع سلطنت خاندان قاجاريه در ايران بوده و تابه‌حال حدود دو قرن از آن گذشته است. به همين سبب مجموعه حاضر، «تاريخ سياسى معاصر ايران» نام گرفته است.

تاريخچه اجمالى شاهان قاجار

اين سلسله داراى هفت پادشاه بوده كه آشنايى اجمالى با زندگى سياسى هر كدام ضرورى است:

1- آغا محمّدخان‌

وى اوّلين پادشاه اين سلسله بود كه با سركوبى رقباى خود از خاندان زنديه توانست در سال 1166 ش/ 1794 م سلسله قاجاريه را بنا نهد. آغا محمد خان با توجّه به اوضاع جهانى و نيز شجاعت و تدبيرى كه داشت توانست اقدامات مؤثّرى در جهت حفظ تماميّت ارضى ايران انجام دهد كه از جمله آنها تصرف تفليس در دو مرحله و بازگرداندن بلخ به ايران بود، امّا جنايات هولناك وى ضربات مهلكى بر ايران وارد كرد. به عنوان مثال وى پس از لشكركشى به كرمان جهت سركوب لطفعلى خان زند و فائق آمدن بر وى، دست سربازان خود را به مدّت سه روز جهت هرگونه جنايتى در آن شهر بازگذاشت. در نهايت خود دستور داد كه چشم مردان كرمان را با وضع فجيعى از حدقه درآورند. او براى اخذ جواهرات نادرى از شاهرخِ نابينا، به شكنجه‌هاى گوناگون متوسّل شد. در اوّلين لشكركشى به تفليس و پيروزى بر آراكلى خا ن سربازان وى جنايات بى‌شمارى در داخل شهر انجام دادند. خود وى نيز دستور قتل هفتاد نفر از اهالى آن شهر را كه به استقبالش آمده بودند صادر كرد! اين جنايات يكى از زمينه‌هاى مهمّ جدايى بعدى‌