خاك ايران عليه عثمانيها بگشايند و اين هدف ممكن نبود، مگر با اشغال قسمتهايى از خاك ايران. [1]

از آنجا كه گرجستان جزئى از خاك ايران محسوب مى‌شد، همواره حاكمان ايرانى بر آن حكمرانى مى‌كردند و به دولت ايران ماليات داده، از حكومت مركزى ايران پيروى مى‌كردند. پطر كبير همواره درصدد بود كه بر ايران از جمله گرجستان تسلّط پيدا نمايد، ولى موفقيت لازم را به دست نياورد. هفتاد سال پس از مرگ وى و با طغيان هراكليوس عليه حكومت مركزى ايران و تمايل وى به روسها زمينه براى اجراى نيات پطر كبير آماده شد. [2]

هر چند در دوره آغا محمدخان، ياغيان اين خطّه سركوب شدند، ولى پس از وى دوباره طغيان كردند. گرگين خان با الكساندر اوّل قراردادى امضاء كرد و طى آن گرجستان را بطور كامل در اختيار روسها قرار داد. پس از آن، قواى روسى، گرجستان را به اشغال خود درآورده، به بهانه اينكه حكومت گنجه در زمان هراكليوس ماليات خود را به گرجستان مى‌پرداخته و هم‌اكنون از پرداخت سرزده است، به اين شهر حمله كردند و آنجا را به اشغال خود درآوردند و پس از آن قصد ايروان كردند. پس از تجاوزات مكرر قواى روس، فتحعليشاه، خود به آذربايجان رفت و فرماندهى جنگ را به پسرش عباس ميرزا واگذار كرد. بدين صورت جنگ اوّل ايران و روس آغاز گرديد. در طى ده سال، جنگ با فراز و نشيبهايى رو به رو شد؛ در اينجا به مهمترين اين حوادث اشاره مى‌كنيم.

نقش بيگانگان در جنگ اوّل‌

فرانسه: در اين زمان روسها از نظر قدرت نظامى نسبت به ايران از وضعيت بهترى برخوردار بودند و رو به رو شدن با چنين قدرتى بدون كمك خارجى امر مشكلى به نظر مى‌رسيد. از اين رو، ايران ابتدا با فرانسه و سپس با انگلستان قراردادهايى امضا كرد تا با اتحاد با آن كشورها، روسيه را در جنگ شكست دهد.

دولت فرانسه نيز كه در اين زمان در اروپا با كشورهاى روسيه و انگلستان در حال‌

[1] تارِیخ اجتماعِی و سِیاسِی اِیران در دورة معاصر، سعِید نفِیسِی، ج 1، ص 89.

[2] تارِیخ سِیاسِی معاصر اِیران، سِید جلال‌الدِین مدنِی، ج 1، ص 15.