نام کتاب : تاریخ سیاسی معاصر ایران نویسنده : تلاشان ، حسن جلد : 1 صفحه : 37
شاه جهت شروع مذاكرات
صلح و غيره بود. شكست در اين جنگ منجر به عقد قرارداد جديدى مشهور به «تركمانچاى» گرديد.
عهدنامه
تركمانچاى و نتايج كاپيتولاسيون در ايران
در عهدنامه تركمانچاى
كه حاصل اين جنگ بود، علاوه بر تمام امتيازاتى كه در عهدنامه گلستان به روسيه داده
شده بود، امتيازات جديدى نيز توسط روسيه گرفته شد.
مهمترين اين امتيازات
جديد عبارت بودند از:
1- واگذارى قسمتهاى
ديگرى از اراضى ايران مانند، «نخجوان»، «طالش»، ايروان، قرهباغ و شرهِگل به روسيه.
بطور كلى مرزهاى ما با روسها در ناحيه جنگى، رود ارس قرار گرفت و اراضى ايرانى شمال
رود ارس براى هميشه از ايران جدا شد.
2- براى اولين بار
به صورت رسمى در ايران حق كاپيتولاسيون براساس عهدنامه تركمانچاى به روسها داده شد
و بدين صورت ننگ بزرگ ديگرى بر ملّت ايران تحميل شد.
كاپيتولاسيون عبارت
است از: سلب صلاحّيت رسيدگى از محاكم قضايى به دعاوى و شكاياتى كه يك يا طرفين آن از
اتباع كشور داراى اين حق باشند. چگونگى حق كاپيتولاسيون در اين عهدنامه را مىتوان
به سه نوع تقسيم كرد:
1- در صورتى كه طرفين
دعوا هر دو از اتباع روس بودند، دادگاههاى ايران حق رسيدگى به آن را نداشتند، بلكه
بايد آنها به نماينده سفارت يا كنسولگرى تحويل داده مىشدند تا آنها خود به آن رسيدگى
كنند.
2- درصورتى كه يك
طرف روسى و طرف ديگر از اتباع كشور ديگرى غير از ايران بود، اگر تبعه غير روسى حاضر
به پذيرش رسيدگى به دعوا توسط روسها بود، محاكم قضايى ايران حق رسيدگى به اين نوع شكايت
را نداشتند.
3- اگر يكى از طرفين
دعوا روس و طرف ديگر ايرانى بود، دادگاه با حضور نماينده سفارت يا كنسولگرى روسيه تشكيل
شده، پس از رسيدگى در صورت محكوميت تبعه روس، حكم عليه آن صادر مىگرديد. پس از صدور
حكم، وى به مأمورين روسيه تحويل
نام کتاب : تاریخ سیاسی معاصر ایران نویسنده : تلاشان ، حسن جلد : 1 صفحه : 37