درس چهارم: اميركبير و اقدامات اصلاحى او

اميركبير يكى از چهره‌هاى درخشان تاريخ معاصر كشورمان مى‌باشد كه در مدّت اندكى با مديريّت و شايستگى و روحيه استقلال‌طلبى خود توانست خدمات فراوانى كه حداقل به يك دهه فرصت نياز داشت انجام دهد. آنچه كه بايد بدان توجّه كرد اين است كه سيستم حاكم بر ايران هيچ‌گاه به افرادى كه قصد خدمت به كشور داشتند اجازه ادامه كار نمى‌داد و سريعاً با خشونت هر چه تمامتر از سيستم حذف مى‌كرد. به همين دليل به‌رغم علاقه وافر اوّليه ناصرالدين شاه به وى، پس از سه سال و اندى حكم عزل و قتل وى را صادر كرد.

قبل از اميركبير، ميرزا ابوالقاسم قائم مقام فراهانى، صدر اعظم محمّد شاه، نيز به سبب خدمات و اقدامات اصلاحى خويش، كه تخطّى از سيستم محسوب مى‌شد، عزل و كشته شده بود.

اميركبير قبل از صدارت عظمى‌

ميرزا تقى خان فراهانى قبل از صدارت، وزير ناصرالدين ميرزا وليعهد و حاكم تبريز بود. كاردانى و لياقت او در انجام امور محوّله باعث شد تا در نزد وليعهد از جايگاه و منزلت خاصّى برخوردار شود. وى در چند مأموريت خارجى به عنوان نماينده دولت شركت كرده بود. از جمله مأموريتهاى وى به عثمانى جهت مذاكرات صلح بود كه با درايت و تيزبينى خاصّى توانست با تنظيم و امضاى معاهده ارزروم دوّم منافع كشورمان را تأمين كند. رابرت كُرزُن [1] انگليسى كه خود جزء نمايندگان انگليسى حاضر در

[1] Robert Corzon.