از سربازخانه‌ها از جمله اقدامات وى بود. اقدام مهمتر امير كه خشم جدّى انگلستان را فراهم آورد تشكيل نيروى دريايى بود كه دستور خريد دو فروند كشتى براى آن را نيز صادر كرد. [1]

ب- ايجاد امنيّت و مبارزه با ملوك‌الطوايفى‌

پس از مرگ محمد شاه هرج و مرج كامل بر سراسر ايران حكمفرما شد. ولى امير با مهارت خاصّى كليه آنها را سركوب كرد و امنيّت و تماميت ارضى ايران را مجدّداً برقرار كرد. سركوبى غائله «سالار» در خراسان كه تقريباً اين خطّه را از ايران جدا كرده بود [2] و همچنين سركوبى تجاوزات حاكم خوارزم در شمال شرق ايران از جمله اقدامات امير نظام در اين راستا بود.

يكى از اقدامات مهمّ امير در اين مورد اعدام «سيد على‌محمد باب» بود. فتنه وى تقريباً پنج سال قبل از صدارت امير آغاز شده بود. وى در ابتدا دعوى امام زمانى داشت ولى پس از مدّتى دعوى الوهيّت نيز نمود. امير كه دست پنهان انگليس را در اين ماجرا مشاهده مى‌كرد با اخذ حكم قتل از علما اقدام به اعدام وى در شهر تبريز نمود. بدين صورت اين نقشه استعمارى انگليس عليه ايران را نقش بر آب كرد. [3]

يكى از اقدامات بديع امير تأسيس دايره جاسوسى و ضد جاسوسى بنام «منهيان» بود كه در آن زمان در نوع خود بى‌نظير بود. زيرا امر ضد جاسوسى در آن زمان رايج نبود. به وسيله اين سازمان امير از روابط حكام محلّى، درباريان و صاحب منصبان با سفارتخانه‌ها و عوامل بيگانه آگاه مى‌شد. بسيارى از توطئه‌هاى عوامل وابسته به بيگانه عليه امنيّت و تماميت ارضى ايران را قبل از انجام، كشف و خنثى مى‌كرد. [4]

ج- اصلاحات فرهنگى‌

هر چند كه امير در مرحله اوّل يك شخصيت نظامى محسوب مى‌شد ولى اقدامات‌

[1] امِیرکبِیر ِیا قهرمان مبارزه با استعمار، هاشمِی رفسنجانِی، ص 125.

[2] چهرة امِیر، ناصر نجمِی، ص 67 ـ 68.

[3] همان، ص 177 ـ 178.

[4] امِیرکبِیر، حسِین مکِّی، ص 128 ـ 129 و 132.