نام کتاب : تاریخ سیاسی معاصر ایران نویسنده : تلاشان ، حسن جلد : 1 صفحه : 61
محصولات توتون و
تنباكو تعلّق مىگرفته تا پنجاه سال نيفزايد.
7- صاحب امتياز مىتواند
امتياز را به هر كس كه بخواهد واگذار نمايد.
8- زارعين بايد كمپانى
را از مقدار توتون و تنباكوى موجود در نزد خود آگاه سازند. [1]
اوجگيرى اعتراضات
در شهرهاى مختلف
پس از اطّلاع مردم
از اعطاى امتياز و ورود مأمورين كمپانى به شهرهاى مختلف، قيام و شورش، تمامى شهرهاى
ايران را فرا گرفت كه به بعضى از آنها اشاره مىشود.
شيراز: در ماه رمضان
1308 قمرى هنگامى كه مأمورين كمپانى رژى به نزديكى شهر شيراز رسيدند، گروه زيادى از
مردم شهر، دكّانها و بازار را بسته، به رهبرى و هدايت «سيد علىاكبر فال اسيرى شيرازى»
در مسجد وكيل اجتماع كردند. سيّد بالاى منبر رفته ضمن بياناتى عليه دولت، شمشيرى از
زير عبا درآورده و اظهار داشت:
موقع جهاد عمومى
است، اى مردم بكوشيد تا جامه زنان نپوشيد. من يك شمشير و دو قطره خون دارم هر بيگانهاى
كه براى انحصار دخانيات به شيراز بيايد شكمش را با اين شمشير پاره خواهم كرد. [2]
تبريز: مردم به تشويق
علما و به رهبرى «ميرزا جواد آقا مجتهد» به خيابانها ريختند.
زمانى كه شاه از
مذاكرات نمايندهاش با مجتهد نتيجهاى نگرفت دستور داد كمپانى از آذربايجان به طور
موقّت صرفنظر كرده ادارات خود را در ديگر نقاط ايران تشكيل دهد تا بعد با نيرو يا
وسايل ديگرى مردم آن سامان را به اطاعت درآورد. [3]
اصفهان: در اين شهر
عالم متنفّذ، مرحوم حاج شيخ محمّدتقى معروف به آقا نجفى، حكم حرمت خريد و فروش و استعمال
دخانيات را صادر نمود و بيشتر مردم اصفهان از اين حكم تبعيّت كردند.
[1] تحرِیم
تنباکو اوّلِین مقاومت منفِی در اِیران، تِیمورِی، ص 29
تا 32.