نام کتاب : تاریخ سیاسی معاصر ایران نویسنده : تلاشان ، حسن جلد : 1 صفحه : 70
ميرزا عباسقلى خان
در زمان به توپ بستن مجلس تأسيس شد.
آنچه كه بايد بدان
اشاره كرد اينكه قبل از آغاز نهضت مشروطيت تشكّلها بيشتر به صورت مذهبى و از طريق مساجد،
تكايا و حسينيهها اعمال مىشد. در اين مجالس وعّاظ و روحانيون به روشنگرى و هدايت
افكار مردم مىپرداختند كه اين نيز نقش مهمّى در زمينهسازى، جهت آغاز يك تحوّل سياسى-
اجتماعى را فراهم كرد.
2- اوضاع سياسى-
اجتماعى ايران
الف- هرج و مرج و
بىقانونى: در كشور هيچ نوع قانونى وجود نداشت و هرج و مرج بر آن حاكم بود. در واقع
مىتوان گفت قانون در شاه خلاصه مىشد. هر نوع تصميم يا سخن شاه، خود قانون محسوب مىشد
و كارگزاران موظّف به انجام آن بودند. اين نابسامانى، مردم را به فكر ايجاد قانون و
نظامى كه مبتنى بر قانون باشد وامىداشت.
ب- همهگير شدن نارضايتى
در بين مردم و روحانيت: نارضايتى از سيستم موجود محدود به يك قشر و يا اقشار به خصوصى
نمىشد بلكه تمام اقشار جامعه را فراگرفته بود. روحانيت در آن زمان از نفوذ و قدرت
زيادى برخوردار بود و موافقت يا مخالفت آنها با نظام مىتوانست تأثير بسزايى در روند
موجود داشته باشد. به سبب عملكرد بد دربار، مخالفت با نظام در بين روحانيت شيوع يافت.
از اين رو وقتى مردم، رهبران دينى خود را همعقيده با خود ديدند با شور و حرارت لازم،
خود را براى يك شورش عمومى عليه وضع موجود آماده كردند. اگر مردم و در رأس آنها روحانيت
در مخالفت با نظام حكومتى موجود همصدا نمىشدند به اين زوديها امكان وقوع نهضتى همچون
نهضت مشروطيت وجود نداشت.
ج- قتل ناصرالدين
شاه: پنجاه سال حكومت استبدادى ناصرالدين شاه، سلطنت وى را در نزد مردم به سان دژى
نفوذ ناپذير جلوه داده بود. مردم هيچگاه فكر نمىكردند حكومتى اين چنين كهن را كه ريشه
در پنجاه سال تاريخ دارد بتوان از پاى درآورد. فكر غالب اين بود كه مبارزه عليه رژيم،
كوبيدن مشت بر سندان است؛ ولى هنگامى كه ناصرالدين شاه به دست ميرزا رضاى كرمانى- از
شاگردان سيد جمالالدين اسدآبادى-
نام کتاب : تاریخ سیاسی معاصر ایران نویسنده : تلاشان ، حسن جلد : 1 صفحه : 70