ايران از تصرف هرات، از آخرين تير در تركش خود كه حمله نظامى بود استفاده كردند. [1] آنها پس از تصرّف جزيره كيش، جهت اشغال بوشهر اقدام به محاصره اين بندر كردند. [2] امّا با مقاومت دليران تنگستان به رهبرى باقرخان تنگستانى و پسرش احمدخان روبرو شدند. با اينكه انگليسيها از جهت تجهيزات و نفرات برترى كامل داشتند ولى در مقابل اين مردان دلير تن به شكست دادند. [3]

مرحله دوّم مبارزات آنها عليه انگليس پس از حمله مجدد به هرات توسط قواى ايرانى در زمان ناصرالدين شاه به وقوع پيوست. اين بار نيز به مانند سابق انگليس پس از شكست ترفندهاى گوناگون جهت دست برداشتن ايران از محاصره هرات حدود سى فروند كشتى را به سواحل بوشهر اعزام كرد. مردم تنگستان با رهبرى «باقرخان تنگستانى» و فرزندش احمد خان و همچنين «شيخ حسين چاه‌كوتاهى» معروف به «سالار اسلام» با حدود چهارصد تا پانصد تفنگچى در مقابل حدود هشت هزار نفر انگليسى سر تا پا مسلّح به دفاع برخاستند. در جريان اين درگيرى ضمن وارد كردن خسارات فراوان به انگليسيها حدود 740 تن از آنها كشته شدند. در مقابل 72 تن از سپاهيان تنگستان و همچنين احمدخان تنگستانى به شهادت رسيدند. هر چند كه انگليسيها بالاخره توانستند بوشهر را تسخير كنند ولى مقاومت شجاعانه تنگستانيها كه با دست خالى در مقابل قواى تجاوزگر انگليسى صورت گرفت زبانزد خاصّ و عام گرديد. [4]

مرحله سوّم كه اوج مبارزات دلاورمردان اين خطّه به شمار مى‌رود در جريان اشغال ايران در جنگ جهانى اوّل بود. در آن زمان انگليسيها بوشهر را به اشغال خود درآوردند تا بتوانند ضمن كمك به روسيه دست آلمان و عثمانى را در منطقه كوتاه كنند. مردم از همان ابتدا سر به مخالفت برداشته و به رهبرى افرادى همچون رئيس‌على دلوارى، زائر خضر خان اهرمى، شيخ حسين خان چاه‌كوتاهى، غضنفر السلطنه برازجانى، خالو

[1] مِیرزا حسن حسِینِی فساِیِی، فارسنامة ناصرِی، ج 1، ص 787.

[2] نهضت روحانِیون اِیران، علِی دوانِی، ص 256 ـ 259.

[3] همان.

[4] همان.