اندلس، و شمارى ديگر از انقلابيون بر عهده داشتند. سپس به مقابله فرنگيان نيرومندى كه بيش از دو سوم اندلس را در اختيار داشتند شتافتند. نبرد عقاب نقطه سرنوشت‌ساز در بسيارى از اين تحولات بود. [1]

5. نتايج نبرد

الف. نتايج سياسى‌

نبرد الارك آشكاركننده مجموعه حقايق ثابتى است كه شايد نخستين آنها به هم خوردن آشكار توازن قوا بود كه از ضعف مواضع سياسى ناشى مى‌گرديد. مسيحيان شمال با عقد پيمانهاى سياسى پيوسته بر نيروى نظامى خود مى‌افزودند. پيمانهاى سياسى نسبت به روابط فرنگيان تعيين‌كننده بود، چرا كه به تنظيم تلاشهاى نظامى محدود مى‌گرديد و در حالى كه نزد فرماندهان اسلامى پيمان نظامى چارچوب روشنى نداشت و موجب تضعيف قدرت داخلى مسلمانان اندلس و افتادن وظيفه جهاد به عهده مسلمانان مغرب گرديد. نتيجه آن شد كه مغربيها ناگهان به مسلمانان اندلس يورش بردند و بساط قدرتشان را برچيدند. حاصل كار ايجاد نوعى تنفر و به دنبال آن درگيريهاى سخت بود كه در بسيارى از موارد قدرت مسلمانان را حتى بيش از جنگهاى خارجى فرسوده ساخت.

اين رويداد خطاى بزرگ مسلمانان را آشكار ساخت. آنان به اين نكته بى‌توجه بودند كه يكپارچگى اندلس به خودى خود هدف نيست، بلكه اين يكپارچگى بايد در راستاى افزايش قدرت دفاعى و تقويت امكانات نظامى باشد. نبرد زلاقه در چارچوب يك همكارى نظامى انجام شد و حاصل آن پيروزى قطعى بود. پس از آن جريان نبرد الارك پيش آمد، در حالى كه موحدون بر اندلس سلطه چندانى نداشتند. اما چونكه جنگ در چارچوب تنظيم تلاشهاى نظامى صورت پذيرفت، پيروزى را نيز همراه داشت. اما پس از آنكه قدرت مرابطون‌

[1] . بهترين تعابير را دربارۀ شكست مسلمانان در نبرد عقاب ابى‌اسحاق ابراهيم بن دباغ اشبيلى دارد: وقائلة أراك تطيل فكراً كانك قد وقفت لدى الحساب فقلت لها افكر فى عقاب غدا سببا لمعركة العقاب فما فى ارض اندلس مقام وقد دخل البلا من كل باب