نبرد ملازگرد- مانزيكرت- دشوارترين رويداد تاريخ بيزانس است. خود بيزانسى‌ها هيچ‌گاه احساسشان را نسبت به اين جنگ پنهان نكرده‌اند و مورخانشان بارها و بارها تا به امروز از اين نبرد سخت ياد كرده‌اند.

صليبى‌ها از آن پس آشكارا ديدند كه بيزانسى‌ها، لقب مدافعان جهان مسيحى را در ميدان نبرد، از دست دادند.

ملازگرد توجيهى براى مداخله غرب بود.

(تاريخ جنگ‌هاى صليبى، ج 1، ص 100)

نبرد مَلازگِرد (463 ه: 1071 م)1

1. از فتح تا ملازگرد.

2. درگيرى در ارمنستان.

3. واقعه ملازگرد.

4. نتايج جنگ ملازگرد.

نبرد ملازگرد: جمعه 26 آگوست 1071 م/ 463 ه

مراكز عمده نيرو در شرق اسلامى در زمان وقوع نبرد ملازگرد

1. سلاجقه 447- 589 ه (1055- 1194 م)

«حمدانيان در حلب. سپس بنى مرداس سپس بنى عقيل تا برپايى جنگ صليبى»

2. حمدانيان 330- 394 ه (941- 1003 م)

بنو مرداس 415- 487 ه (1024- 1094)

بنى عقيل 472- 567 ه (1079- 1094)

3. فاطميان در مصر 362- 567 ه (972- 1171 م)

4. خليفه عباسى 423- 467 ه (1031- 1075)

(القائم بامرالله).