نيروهايش در سوريه چيزى نكاسته بود. همچنين نبرد عين جالوت پنج سال پيش از شكست نيروهاى هولاكو در كنار رود تريك صورت پذيرفت. بنابراين مى‌توان نبرد عين جالوت را سرآغازى براى پايان يافتن تهاجمات مغولى كه مركز خلافت را ويران ساختند، برشمرد.

در اينجا اين پرسش مطرح است كه آيا سپاه مصر، حلب و شام نمى‌توانستند هنگام تهاجم مغولان به بغداد به يارى اين شهر بشتابند و آنان را پيش از رسيدن به مركز خلافت نابود سازند؟

پرسش ديگر اينكه اگر نيروهاى مغولى موفق مى‌شدند نيروهاى اسلامى را در عين جالوت شكست دهند و بر كشور مصر- كه با بيرون رفتن نيروهايش هيچ وسيله دفاعى‌اى نداشت- چيره مى‌گرديدند، آيا باز هم براى اسلام وجودى متصور بود؟ ديگر اينكه اگر مغولان در عين جالوت پيروز مى‌شدند وضعيت امارتهاى صليبى در قلمرو مغولان چگونه مى‌بود؟

دادن يك پاسخ قاطع به اين پرسشها محال است. هر گونه پاسخى از اندازه يك نظر شخصى- در عرض ديگر ديدگاهها- فراتر نمى‌رود. بنابراين از حوزه گزارش وقايعى كه در چارچوب زمانى و مكانى خاص خودش روى داده فراتر نمى‌توان رفت. در اين چارچوب، نبرد حطين از سرنوشت‌سازترين نبردهاى تاريخ به شمار مى‌رود.

اهميت اين نبرد تنها به صحنه عملياتى محدود نبود، بلكه بيشتر ازاين جهت بود كه نتايج حاصل از پيروزى نظامى در راستاى هدفهاى سياسى و نظامى به كار گرفته شد.

ب. درسهاى نظامى‌

1. نخستين برجستگى نبرد عين جالوت تصميم قاطع فرماندهى براى حصول پيروزى و كسب آمادگى لازم براى جنگ است.

اهميت اين تصميم با در نظر گرفتن فضاى كلى حاكم بر جهان اسلام در آن دوره تاريخى آشكارتر مى‌گردد.

مغولان شرق جهان اسلام را نابود كردند و تمامى مراكز نيروخيز مسير راهشان را ويران ساختند و امكان زندگى را به طور كامل از ميان بردند. اين رفتارها موجب پيدايش فضاى سخت وحشتناك گشته بود. از اين رو رفتار قطز را بايد نمونه بارز مبارزه‌طلبى شمرد. اين نبرد مثال روشنى براى تصميم فرماندهى بر حصول پيروزى و سرمشقى است براى عمل نكردن و نرفتن زير بار استراتژى حمله غيرمستقيم.