2. بيزانسيها مى‌توانستند از موقعيت دريايى خود به عنوان فرصتى حياتى در مقابل موقعيت حياتى زمينى مسلمانان در سرزمين شام و مصر استفاده كنند.

بر اين اساس امپراتورى بيزانس خود را با شرايط جديد تطبيق داد و قوانين سياسى و استراتژيهاى تازه‌اى وضع كرد كه مهمترينشان اينها بود:

1. تضعيف تدريجى قدرت اعراب مسلمان با درگيريهاى مستمر مرزى.

2. استفاده از نيروى دريايى براى تهديد شهرها و سواحل.

3. تضعيف مستمر روند سازندگى جامعه اسلامى با اتكا به «طرفداران روم» در سرزمينهاى فتح شده به دست مسلمانان.

در اين باره شواهد فراوانى وجود دارد كه مهمترينشان- در اين دوره- شورش ويرانگر ساكنان اسكندريه، كمك آنان به لنگراندازى كشتيهاى نظامى رومى در سال 25 و تجديد فتح دوم اسكندريه بوده است. اما در عرصه عمليات شام شورش قبايل عربى طرفدار روم مثل قبيله ايادبن نزار»

بود كه به تهاجم فراگير در سال 17 ه انجاميد و دامنه‌اش تا شهر حمص نيز كشيده شد.

با آنكه اعراب موفق شدند با اين اعمال خصمانه مقابله كنند و زيانهاى سنگينى به روميان وارد سازند. با وجود اين امنيت شهرهاى تازه گشوده شده مورد تهديد بود و سازندگى داخلى به تأخير مى‌افتاد؛ به علاوه اينكه نيازمند تخصيص تلاش اضافى نيز بود.

فرماندهى بيزانس در سازماندهى عملياتهاى زمينى- دريايى تجربه فراوان داشت و مى‌دانست كه با ملتهاى محارب چگونه رفتار متقابل داشته باشد. (مانند رفتارى كه در قبال تهاجم‌

[1] . قبيلۀ اياد بن نزار از قبايل عرب ساكن جزيره بود. اين قبيله به دوستى و روابط خود با امپراتورى بيزانس ادامه داد ودر سال 17 ه‌ به باقيماندۀ قبايل عربى كه روابط خود را با روم حفظ كرده بودند پيوست. اتحاد آنان به تهاجمى فراگير انجاميد. تهاجم روميان تا حمص ادامه يافت و ابى عبيده و خالد بن وليد موفق شدند نيروهايشان را درهم بكوبند. نيروهاى اسلامى از كوفه و بصره به پا خاسته و به جزيره حمله كردند و قبيلۀ اياد بن نزار به روم پناهنده شد. چون اين خبر به عمر رسيد به هِرَقْل پادشاه روم نوشت: شنيده‌ام كه يكى از قبايل عرب خانۀ ما را ترك گفته و به خانۀ تو آمده است. به خدا سوگند، يا آنها را بيرون مى‌رانى يا آنكه، ما نيز نصارا را بيرون مى‌اندازيم و پيش تو مى‌فرستيم». امپراتور روم چاره‌اى جز باز گرداندن قبيلۀ اياد بن نزار نداشت. آنان را به مدينه منوره بردند و در آنجا شرايطى بر آنها تحميل شد كه نه به آنان اجازه تمرّد داده مى‌شد و نه آنكه مى‌توانستند به روميان بپيوندند. (تاريخ الطبرى، ذخائر العرب، ج 4، ص 55).