رقابت دريايى روم استمرار يافت و عمليات فتح افريقيه، به سبب نفوذ دريايى روميان در غرب مديترانه عقب‌نشينهاى تلخى را شاهد بود. از آشكارترين نتايج افزايش قدرت روم در غرب مديترانه وقوع فاجعه هولناك قتل عقبة بن نافع (سال 63 ه/ 682 م) و به دنبال آن وقوع فاجعه «يوم البلاء» (روز گرفتارى) و شهادت زهير بن قيس بلوى و بهترين مجاهدان فى سبيل الله بود (سال 71 ه/ 690 م).

فرماندهان اسلامى با ايجاد پايگاههاى گوناگون دريايى و كارگاههاى كشتى‌سازى (در مصر و تونس) با اين مبارزه‌طلبى به مقابله برخاستند. پس از آن، مسلمانان صاحب سه ناوگان شدند كه از سه پايگاه در شام، مصر و تونس به حركت درمى‌آمد. در دوره‌هاى بعد ناوگان اندلس نيز به آنان افزوده گشت. به اين ترتيب موقعيت براى از ميان بردن فرصتهاى حياتى روم فراهم گرديد و هنگام آن فرا رسيد كه نام درياى مديترانه براى مدتى طولانى به درياى شام تبديل گردد. موضوعى كه بعدها به پشتيبانى فتوحات اسلامى و تحقق استقرار در سرزمينهاى اسلامى كمك كرد.

پديده پراهميت‌تر در نتايج جنگ قبرس، ايجاد تحول در فعاليتهاى دريايى با هماهنگى با فعاليتهاى زمينى بود. ادامه تصرف جزاير درياى مديترانه (سيسيل، كرِت- باليئار) نشان‌دهنده هماهنگى فعاليتهاى دريايى با تحركات زمينى است. اين جزاير، حاشيه دريايى دفاع از مناطقى بود كه مسلمانان در مغرب اسلامى مى‌گشودند.

جنگ قبرس و فرياد عبدالله بن قيس كه «بر اثر صبر نوبت ظفر آيد» پايه همه تحولات آينده به شمار مى‌آيد.

4. قبرس در تاريخ‌

ارزيابى اهميت نبرد قبرس نه با صرف جنبه نظامى آن ممكن است و نه بر پايه مساحت جغرافيايى آن كه از 3600 ميل مربع تجاوز نمى‌كند.

جزيره قبرس سپر دفاعى سرزمينهاى اسلامى در شام و مصر باقى ماند، به طورى كه پس از آغاز تلاش غرب براى جنگهاى صليبى، نخستين اقدام پادشاه قسطنطنيه «نقفور» «اعزام‌