نخستين تلاش‌هاى سياسى- اجتماعى زنان

در عصر قاجار

مخالفت‌هاى ضددولتى زنان دوره قاجار را مى‌توان به قبل از مشروطه، انقلاب مشروطه و پس از آن تقسيم كرد. در دوره قبل از مشروطه، زنان منحصراً تحت تأثير علماى دينى و براى پاسداشت ارزش‌هاى مذهبى به ميدان آمدند. از اين رو، اگر بتوان واكنش‌هاى سياسى- اجتماعى زنان در انقلاب مشروطه و به ويژه پس از آن را متأثر از افكار ليبراليستى غرب و سوسياليستى شرق دانست، به هيچ روى نمى‌توان حضور سياسى- اجتماعى آنان در دوره قبل از مشروطه را به انديشه‌هاى غيرملى و غيردينى نسبت داد.

به هر روى، زنان در سال‌هاى پيش از مشروطه، حضورى چشم‌گير و مؤثر داشته‌اند كه برجسته‌ترين آن، نقش آنان در حادثه گريبايدوف و به ويژه، فداكارى‌هاى‌شان در پيروزى جنبش تنباكو است.

حادثه گريبايدوف‌

بر پايه ماده سيزدهم عهدنامه تركمان‌چاى (1207 شمسى/ 1828 ميلادى) همه كسانى كه طى دو جنگ گذشته بين ايران و روس و از دو طرف به اسارت‌