2. جلوه ديگر مخالفت زنان شاه با قرارداد رژى زمانى ظاهر شد كه مأموران دولتى به سوى مردان و زنان تظاهر كننده آتش گشودند. در پس آن، زنان اندرونى بناى گريه و زارى گذاشتند. يكى از آنها، گريه و زارى بيش‌تر مى‌كرد. ناصرالدين شاه وقتى او را ديد، براى آرام كردنش گفت: «حكم تحريم تنباكو، از ميرزاى شيرازى نيست، والا من هم اطاعت مى‌كردم.» زن پاسخ داد: «پس اين صداى تير و تفنگ كه به طرف سادات و علما شليك مى‌شود را نمى‌شنويد؟!» شاه براى گمراه كردن زن گفت: «اين تيرها به هوا شليك مى‌شود.» [1]

3. اوج مخالفت زنان حرمسرا با قرارداد را مى‌توان در اقدام انيس‌الدوله، زن سوگلى شاه ديد. شاه قليان خواست، ولى او كه رياست حرمسرا را بر عهده داشت، گفت: «كشيدن قليان حرام است.» شاه گفت: «چه كسى آن را حرام كرده؟» وى جواب داد: «همان كسى كه مرا بر تو حلال كرده است.» علاوه بر آن، انيس‌الدوله كه دختر يكى از دهقانان لواسان تهران بود و در جريان مسافرت شاه به لواسان به عقد شاه درآمد، بارها در جهت خواست عمومى گام برداشت. به عنوان مثال، وى از شاه خواست كه ركن‌الدوله حاكم شيراز را عوض نكند تا مردم مجبور نشوند با منصوب شدن حاكم جديد، دوباره ماليات بدهند. شاه با تقاضاى وى موافقت كرد.»

شورش نان‌

از حوادث مهمى كه در دوره پادشاه ناصرالدين شاه روى داد، اعتراض مردم به ويژه بانوان به كمبود نان بود. كمى نان، دلايل مختلفى داشت، از جمله:

[1] جعفر بوشهرِی، گوشه‌اِی از تارِیخ اجتماعِی تهران قدِیم (تهران: سِیمرغ، 1347) ص 48.

[2] فرِیدون آدمِیت و هما ناطق، افکار اجتماعِی، سِیاسِی و اقتصادِی در آثار منتشر نشده دوران قاجار (تهران: آگاه، 1356) ص 156.