و هر چه قيمت آنها شد سند سهام بانك ... روانه فرمائيد. [او اضافه مى‌كند] زنى هم از همسايگان كمينه همت و غيرت نموده، با آنكه شوهر ندارد و يك پسر صغير دارد. اين بيچاره هم پول نقد نداشت سه فقره اسباب كه در صورت عليحده ثبت شد به توسط كمينه تقديم حضور مبارك نموده كه آنها را فروخته سند سهام بانك ملى به اسم صغير مشار اليها مرحمت بفرمائيد. [1]

مساعدت مالى زنان در انقلاب مشروطه در تأسيس بانك ملى محدود نماند، بلكه زمانى كه مبارزان مشروطه براى تأمين هزينه‌هاى مقاومت و خريد اسلحه با مشكل مالى مواجه شدند، زنان با فداكارى و ايثار و با فروختن جواهرات يا وسايل خانه به كمك آمدند. از جمله، پس از فتح اصفهان به دست سواران بختيارى، عده‌اى از زنان به انجمن ايالتى اصفهان رفته، زيورآلات خود را هديه كردند. در اين ميان، زنى كاسه‌اى مسين را، كه تنها دارايى او بود، به مشروطه‌خواهان تقديم كرد. [2] اگرچه بانك ملى تأسيس نشد، ولى عدم تأسيس بانك، چيزى از ارزش كارى كه زنان كردند، نمى‌كاهد.

برخوردهاى مسلحانه‌

در دوره استبداد صغير كه درگيرى نظامى بين مردم و محمدعلى شاه شدت يافت و برخوردهاى مسلحانه سختى روى داد، در موارد ضرورى، زنان نقش مستقيم و فعالى داشتند. در اين زمينه، نقش زنان تبريز پررنگ‌تر و برجسته‌تر بود.

ماجرا زمانى شروع شد كه شاه پس از به توپ بستن مجلس و تعطيل كردن آن، عين‌الدوله را براى تصرف تبريز فرستاد. او به محاصره شهر دست زد. در

[1] کرمانِی، همان، ص 366 ـ 359.

[2] همان.