چنانكه ديديم در جنگ احزاب بر اثر زيادى دشمن و فشار جنگ دلها بشدت لرزيد، بيم و هراس بر همه‌جا سايه افكند و بيشتر مردم نگران بودند، بويژه زمانى كه خيانت و پيمان‌شكنى يهوديان بنى‌قريظه آشكار شد، ترس و نگرانى مردم افزايش يافت. با اين حال، رسول خدا (ص) هرگز نگران نشد و ترس به او راه نيافت. ايشان پيوسته در فعاليت بود و شب و روز براى پيشبرد جنگ مى‌كوشيد. نظارت بر يك جبهه پنج كيلومترى با امكانات آن روزگار كار بسيار دشوارى بود و رسول خدا (ص) با شجاعت بى‌مانند خويش اين مهم را به انجام رسانيد و دشمن را فرارى و سرافكنده ساخت.

بنيه نيرومند

رسول خدا (ص) بسيار قوى بنيه و تندرست بود. با آنكه شبها پيوسته در حال عبادت بود و اندكى مى‌خوابيد، روزها با نشاط كامل فعاليت مى‌كرد راههاى دراز را همانند افراد زير فرمانش مى‌پيمود، با آنكه وظيفه حساس و خطير فرماندهى را به عهده داشت، در انجام كارهاى دشوار شركت مى‌جست، گاهى در جنگها زخمهاى عميق و كارى برمى‌داشت، با اين وجود سپاه اسلام راهدايت مى‌كرد بى‌آنكه سستى در او ديده شود.

شخصيت و نفوذ

پيامبر خدا (ص) شخصيتى برجسته داشت و يارانش بشدت زير تأثير معنويت آن حضرت بودند. كافران قريش در واقعه حديبيه فردى را فرستادند تا با آن حضرت گفتگو كند. او كه فرد جهان ديده‌اى بود، از شخصيت و نفوذ معنوى رسول خدا (ص) به شگفت آمد و در هنگام بازگشت چنين گفت: من نزد قيصر و كسرى، امپراتوران روم و ايران و همچنين پادشاه حبشه رفته‌ام، اما هيچ پادشاهى را نديده‌ام كه به اندازه محمّد در پيروانش نفوذ داشته باشد. آب وضويش را نمى‌گذارند بر زمين بريزد و موهايش را جمع مى‌كنند و اينان هرگز او را با چيزى عوض نخواهند كرد. [1]

[1] السِیرة النبوِیه، ج 3، ص 328.