درس اوّل

نبردهاى پيش از بدر

تشكيل حكومت اسلامى در مدينه به دست رسول خدا (ص) در تاريخ عربستان پديده‌اى بى‌سابقه بود. زيرا اساس روابطش بر پايه دين بود و از سياستهاى قبيله‌اى پيروى نمى‌كرد. چنين حكومتى جز براى مسلمانان راستين پذيرفته نبود و جناحهاى گوناگونى از داخل و خارج با آن به مخالفت برخاستند.

دشمنان داخلى حكومت اسلامى عبارت بودند از: يهوديان، منافقان و مشركان. دشمنان خارجى را نيز دو امپراتورى قدرتمند ايران و روم تشكيل مى‌دادند.

رسول خدا (ص) بعد از هجرت به تحكيم پايه‌هاى حكومت اسلامى پرداخت. به اين منظور ميان مسلمانان پيمان برادرى بست. با يهود قرار داد سياسى- نظامى امضا كرد و با منافقان به مدارا پرداخت. نهادهاى دينى- سياسى را تأسيس و تحكيم مبانى اعتقادى جامعه را در برنامه كار خود قرار داد. [1]

اقدامهاى نظامى در اين ميان اهميتى ويژه و سرنوشت ساز داشت. برنامه‌هاى سياسى حكومت، نيازمند پشتوانه نظامى بود و رسول خدا (ص) از همان روزهاى نخست استقرار در مدينه اين مهم را در نظر داشت. البته مفهوم كارهاى نظامى، ايجاد حكومتى بر اساس ترور و ايجاد ترس و وحشت نبوده است. پيامبر خدا (ص) هرگز با مخالفانش با شيوه‌هاى ستمگرانه رفتار نكرد، بلكه اقدامهاى نظامى ايشان همان چيزى بود كه هر دولت دينى و مردمى سزاوار به انجام آنهاست و مطالعه دقيق آنها الگويى عالى و انسانى را براى پيشبرد اهداف سياسى و مذهبى ارائه مى‌دهد.

[1] براِی آگاهِی از اقدامهاِی پِیامبر (ص) پس از ورود به مدِینه، به السِیرة النبوِیه، ابن هشام، ج 2، ص 143، ص 154 رجوع کنِید.