اسلام درآيد و اكنون كه پايان كارش را چنين مى‌بينم ناراحتم. [1]

اميرمؤمنان زيباترين بيان را درباره ايمان راسخ رزمندگان اسلام به كار برده است، آنجا كه مى‌فرمايد:

«وَلَقَدْ كُنَّا مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْه وَ آلِهِ نَقْتُلُ آباءَنا وَ ابْنائَنا وَ اخْوانَنا وَ اعْمامَنا: ما يَزيدُنا ذلِكَ الَّا ايمانًا وَ تَسْليماً» [2]

ما همراه رسول خدا (ص) با پدران، فرزندان، برادران و عموهايمان مى‌جنگيديم، اين چيزى برمانمى‌افزود مگر ايمان و تسليم.

آمادگى كامل روحى و رزمى‌

يك نيروى رزمى هر چند تعدادش فراوان، نظمش كامل و از نظر تجهيزات نظامى ممتاز باشد، ولى روحيه عالى نداشته باشد، ارزشمند نيست. همين طور اگر روحيه عالى داشته باشد، امّا آمادگى رزمى نداشته، فنون نظامى را به كمال فرا نگرفته باشد، يااينكه از تجهيزات كافى برخوردار نباشد، كارآيى لازم را نخواهد داشت.

جنگ چالداران از جنگهايى بود كه ميان شاه اسماعيل صفوى و سلطان سليم عثمانى روى داد. سپاهيان عثمانى هم روحيه عالى داشتند و هم به سلاح توپخانه مجهز بودند، اما سپاه شاه اسماعيل با دارا بودن روحيه عالى جنگى از اسلحه كافى و معمول روزگار خود بى‌بهره بود، و جنگيدن با سلاح آتشين راننگ مى‌شمرد. همين امر باعث شد كه سپاهيان اسماعيل با وجود رشادت كامل، پذيراى شكست شوند. [3]

نمونه سپاه مجهز اما بدون روحيه ارتش بعث عراق در هنگام اشغال بخشهايى از خاك جمهورى اسلامى ايران بود. آنان كه به انواع سلاحهاى اهدايى شرق و غرب مجهز بودند، در مقابل بسيجيان با حداقل تجهيزات، عقب‌نشينى كرده، فرار را بر قرار ترجيح مى‌دادند.

[1] الرسول القائد، ص 466.

[2] نهج البلاغه، صبحِی صالح، خطبه 568.

[3] تارِیخ روضة الصفا، رضا قلِی خان هداِیت، ج 8، ص 14 ـ 15، کتابفروشِی خِیام.