بازگشتند. در اين حال، سپاه مشركان متشكل از دسته‌ها و گروههاى زير بود:

1- قريش كه پيكره اصلى سپاه را تشكيل مى‌داد و فرماندهى و هدايت نبرد را به عهده داشت.

2- قبيله‌هاى اطراف مكه.

3- منافقان: اينان ضد انقلابهايى بودند كه از مدينه به مكه گريخته بودند و قريش روى آنها زياد حساب مى‌كرد. رئيس منافقان فردى به نام ابوعامر فاسق بود كه به قريش چنين وعده مى‌داد: اگر من پيش قوم خود بروم، دو تن از آنها در برابر شما نخواهند ايستاد. [1]

4- زنان: زنان شركت كننده در اين جنگ همسران اشراف قريش بودند و در رأس آنها، هند همسر ابوسفيان قرار داشت. [2]

ج- تعداد:

عده كسانى كه مدينه را به سوى احد ترك كردند، حدود هزار تن بود. اما در نيمه راه منافقان به رياست عبدالله ابى به بهانه اينكه جنگى اتفاق نخواهد افتاد، به شهر بازگشتند. با توجه به اينكه منافقان سيصد تن بودند، عده رزمندگان اسلام به هفتصد تن رسيد. از اين تعداد تنها صد نفر زره بر تن داشتند. [3]

قريش كه خاطره تلخ شكست بدر را به ياد داشت، تعداد جنگجويانش را به حدود سه هزار نفر افزايش داد. از اين عده هفتصد تن زره داشتند، دويست اسب و سه هزار شتر نيز با نيروى مشركان همراه بود. [4]

د- فرماندهى:

فرماندهى سپاه اسلام در اين جنگ با شخص رسول خدا (ص) بود و فرماندهى سپاه كفر را ابوسفيان بر عهده داشت. وى بر خلاف ابوجهل (فرمانده مشركان در جنگ بدر)

[1] مغازِی، مترجم، ج 1، ص 150.

[2] همان، ص 147.

[3] طبقات الکبرِی، ابن سعد، ج 2، ص 37.

[4] ر.ک. مغازِی، مترجم، ج 1، ص 148؛ الرسول القائد، ص 172.