داد مسلمانان شبانه حركت كردند تا به دشمن رسيدند و دشمن سركش را فرارى ساخته غنيمتهاى بسيارى به دست آوردند. [1]

الف- غزوه ذات الرقاع‌

اين غزوه عليه مردم نجد صورت گرفت كه قصد تهاجم به مدينه را داشتند. تعداد مسلمانان هفتصد يا هشتصد نفر بود. وقتى به نزديكى دشمن رسيدند، رسول خدا (ص) با كسب اطلاعات لازم متوجه شد كه دشمن گريخته است. با اين وجود، چون احتمال مى‌داد كه در كوههاى اطراف كمين كرده باشند، حضرتش نماز خوف به جاى آورد، مبادا غافلگير شود. [2]

ب- غزوه دومة الجندل‌

دومة الجندل در سر راه حجاز و شام بود و از مدينه فاصله زيادى داشت. مردم اين ناحيه قصد هجوم به مدينه را داشتند. سپاه اسلام با عبور از راههاى بسيار سخت، دشمن را وادار به فرار ساخت.

مكه در موضع ضعف‌

مكيان در اين مدت جز برخى تلاشهاى مذبوحانه مثل تحريك اعراب براى به شهادت رسانيدن مبلّغان اسلام در واقعه رجيع، كار چشمگيرى صورت ندادند. البته كارهاى پيامبر (ص) را زير نظر داشتند و براى يك جنگ سرنوشت ساز برنامه‌ريزى مى‌كردند اما موضع نظامى آنان به رغم موفقيتى كه در احد به دست آورده بودند، بسيار ضعيف بود.

الف- تخلف از بدرالموعد

چنان كه در جنگ احد نوشته شد، ابوسفيان خود پيشنهاد كرد كه در آينده در محل بدر با مسلمانان بجنگد. رسول خدا (ص) نيز اين پيشنهاد را پذيرفته بود. از اين رو، سپاهيان اسلام را در وقت مقرر، همراه با كالاهاى تجارتى به محل بدر كه يك بازار

[1] مغازِی، مترجم، ج 1، ص 252 ـ 254.

[2] براِی آگاهِی بِیشتر ر.ک. همان، ص 294 ـ 295.