استعداد دو نيرو

تعداد لشكر احزاب ده هزار تن و فرماندهى آنها با ابوسفيان بود. از آنجا كه مسلمانان حالت دفاعى داشتند، نسبت به نيروها گزينشى صورت نگرفت و هر كس توانايى كار داشت، در امر دفاع شركت جست. مردان در خط مقدم سرگرم كندن خندق و ايجاد استحكامات دفاعى بودند و زنان و كودكان به كار تداركات و تأمين آذوقه رزمندگان اشتغال داشتند. [1]

اقدامهاى نظامى پيامبر پيش از رسيدن احزاب‌

از آنجا كه در جنگ احد مسلمانان شكست خوردند، هنگام رسيدن سپاه احزاب كسى سخنى از رفتن به بيرون شهر به ميان نياورد. رسول خدا (ص) به اصطلاح امروز آماده باش صددرصد اعلام كرده بود و بى‌اجازه حضرتش كسى حق نداشت، جبهه را ترك كند.

قرآن كريم در اين باره مى‌فرمايد:

(انَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ اذا كانوُا مَعَهُ عَلى امْرٍ جامِعٍ لَمْ يَذْهَبُوا حَتَّى يَسْتَأْذِنُوهُ ...) [2]

همانا مؤمنان (راستين) كسانى هستند كه به خدا و رسولش ايمان آوردند و گاهى كه با او در كار مهمى باشند، تا اجازه نگيرند، نمى‌روند.

پيامبر خدا (ص) درباره دفاع با اصحاب خود به مشورت و رايزنى پرداخت. سلمان فارسى كه يك ايرانى با تجربه بود، كندن خندق در نقاط آسيب‌پذير شهر را پيشنهاد كرد و به تصويب رسيد. [3]

[1] براِی آگاهِی بِیشتر ر.ک. السِیرة النبوِیه، ج 3، ص 224.

[2] نور، آِیه 62.

[3] السِیرة النبوِیه، ج 3، ص 235.