درس چهارم: تأثير اسلام بر ساختار سياسى و اجتماعى ايران‌

ورود اسلام نقطه عطفى در تحولات سياسى و اجتماعى ايران زمين به شمار مى‌آيد. با ورود اسلام همه حوزه‌هاى سياسى، اجتماعى و ادارى كشور دستخوش دگرگونى گشت [1] و آرام آرام انقلابى در ايران پديد آمد كه بخش وسيعى از مظاهر حيات ايرانيان را در بر گرفت. [2]

سقوط سلسله ساسانى به دست مسلمانان تاريخ اين سرزمين را وارد مرحله‌اى نوين ساخت كه آميخته‌اى از سنت و فرهنگ ايرانى- اسلامى بود.

دگرگونى وضعيت سياسى‌

پيش از ورود اسلام، سرزمين ايران به لحاظ سياسى زير سلطه پادشاهانى اداره مى‌شد كه سراسر عصر حكومت آنها به ستمگرى و فساد مى‌گذشت. كاخهاى باشكوه و بزرگ پادشاهان ساسانى نشانگر وسعت ستمى است كه به مردم وارد مى‌شد. ترديدى نيست كه زينت اين كاخها از دست رنج رعايا و يا از غنايمى بود كه با ريخته شدن خون سربازان در جنگ به دست مى‌آمد [3]. در جامعه تصويرى از شاه ارائه گشته بود كه شاه را سايه خدا و اطاعت از او را بر همگان لازم و ضرورى بر مى‌شمرد. در نتيجه مردم به ساختار سياسى جامعه كه بر محوريت اشراف و موبدان جبار و ستمگر استوار بود، بسيار معترض بوده، براى دگرگونى و اضمحلال آن لحظه شمارى مى‌كردند.

[1] . عباس پرويز، قيام ايرانيان در راه مجد و عظمت ايران، ص 178

[2] . ا. س. لمتبون، مالك و زارع در ايران، ص 61

[3] . سرپرستى سايكس، تاريخ ايران، ج 1، ص 402