عمل حمكرانان محلى و نظارت بر اداره مناطق تحت سلطه بسيار مؤثر بود و باعث مى‌شد واليان از حدّ وظايف خويش عدول ننموده و بر خلاف نظر حكومت اسلامى عمل نكنند.

تغيير اوضاع اجتماعى‌

با ورود اسلام به ايران ساختار اجتماعى جامعه دچار تغيير محسوسى گشت. شكل سابق جامعه ايرانى، كه تقريباً هزار سال داراى وحدتى نسبى بود، به تدريج تغيير يافته، پيوند خود را با بخش مهمى از ميراث باستانى خويش گسست و چهره‌اى نسبتاً متفاوت از گذشته پيدا كرد.

ايدئولوژى اسلامى در واقع زمينه‌ساز تحوّلى شگرف گرديد كه جنبه‌هاى مختلف زندگانى مردم را تغيير داد. گرويدن به آيين نوين اسلام جدا از پذيرش تعاليم و اعتقادات دينى جديد، تن دادن به راه و رسم و قوانين تازه و طرز معيشتى نو بود. از آنجا كه دين اسلام براى جزئيات زندگى قانون و قاعده‌اى نهاده و به حيات فردى و اجتماعى بشر توجه كرده است، اين تغيير به معناى دست كشيدن از بسيارى از عادات، رسوم و عقايدى بود كه مدتها مردم با آن خو گرفته و زيسته بودند، در نتيجه تغيير يكپارچه آنها در مدت كوتاه مشكل آفرين بود و كار چندان ساده‌اى نبود. برخى دگرگونيهاى شگرف اجتماعى، طبق دين اسلام ضرورى بود؛ مانند نوع بعضى از غذاها، معاشرتها و حتى روابط خانوادگى و ازدواجهايى كه در گذشته متداول بود و حال جايز شمرده نمى‌شد.

گفتنى است كه با برخورد نظام اجتماعى مسلمانان و ايرانيان، تصادم روى نداد، بلكه بيش‌تر ارتباطى ملايم و همساز حاصل شد كه دو طرف در عين حال بسيار بر همديگر تأثير گذاشتند.

لغو تبعيضات طبقاتى‌

اصلاح اوضاع اجتماعى و اقتصادى طبقات پايين اجتماع از مهم‌ترين تأثيرات ورود اسلام به شمار مى‌آيد. از اصول مهم اسلامى كه مايه افتخار مسلمانان بوده، برابرى و مساوات مى‌باشد. در جامعه اسلامى همه از حقوق يكسان بهره‌مند بوده، با همديگر در يك رديف قرار مى‌گرفتند.