پويايى تمدّن ايرانى‌

از ويژگيهاى برجسته دين اسلام، پويايى و زايندگى آن است كه در برخورد با فرهنگ و تمدن ايران زمين اين توانمندى را به تمدن ايرانى منتقل ساخت.

اگر فرهنگ و تمدن ايرانى از اين مشخصه- كه هديه و ارمغان اسلام بود- بهره‌مند نمى‌گشت، بدون شك در بستر حوادث گوناگون به خصوص يورش اقوام غارتگر و بيابانگرد- از مغولان [1] گرفته تا تيموريان و افاغنه و در قرن اخير استعمارگران دنياى غرب- دستخوش دگرگونى مى‌شد و هيچ گاه نمى‌توانست به بالندگى و رشد برسد.

تزريق اصول ارزشى به تمدن ايران‌

كُنه افكار اخلاقى ايرانيان و به تبع آن تمدن ايرانى از مبانى آيين زرتشت نشئت مى‌يافت كه در دوره ساسانيان انحراف شديدى يافته و جامعه را به لحاظ دينى و اصول مذهبى با چالشى اساسى مواجه ساخته بود. مكتب هدايت بخش اسلام به تمدن منحرف گشته ايران باستان، كه برخى ارزشها و اصول انسانى در آن بسيار كمرنگ شده بود، مسيرى صحيح و درست معرفى كرد و راهى نو و درست پيش پايش گذاشت.

در تمدنى كه مدّ نظر اسلام بود، توجه به جنبه‌هاى انسانى از تمام مزاياى آن بيش‌تر بود و در اولويت قرار داشت [2]. اين تمدن از توجه به انسان نشئت مى‌پذيرفت و به انسان ختم مى‌گرديد و در آن اصل تكامل انسان مطرح بود. [3] اين چيزى بود كه در تمدن ايران باستان خبرى از آن نبود و دين روشنگر اسلام آن را به اين تمدن هديه كرد.

نظام فرهنگى اسلام بسته و خشك نيست. دين اسلام با انعطاف پذيرى، كه شاخصه مطرح اين آيين است، به برخى اصول و ارزشهاى سنتى ايران كه با مبانى دين اسلام تضاد و تباين‌

[1] . مغولان، كه با هجوم وحشيانه خود بسيارى از شهرهاى ايران را به خاك و خون كشيدند، سرانجام پس از زمانى، خوى وحشيگرى خود را در تماس با فرهنگ و تمدن پويا و زاينده اسلامى ايران از دست دادند و بعضى از فرمانروايان آنها مسلمان شده و حتى بر ترويج اسلام پرداختند

[2] . تمدن اسلامى در انديشه سياسى امام خمينى، ص 113-106

[3] . عقيقى بخشايشى، زير بناى تمدن و علوم اسلامى، ص 88