مسلمانان با گذر از سند تا كشمير نفوذ كردند [1]. قدرت مسلمانان تا عصر مأمون در اين منطقه حفظ شد تا آنكه با شكل‌گيرى حكومتهاى مقتدر محلى در شرق ايران، نفوذ مستقيم خلافت در ناحيه سند رو به سستى گرائيد و سلسله‌هاى محلى ايران بر اين امر پيشى گرفتند.

با نفوذ اسلام در اين منطقه، دين جديد از سوى بسيارى از هنديان با استقبال روبه‌رو شد.

تساهل و تسامحى كه در آيين هندويى نسبت به ساير اقوام و مذاهب وجود داشت، نقش بسيار مهمى در گرايش توده مردم به دين اسلام داشت. انديشه هنديها از اسلام در اين دوره بسيار مثبت و خوشايند است و شيوه مدارا جويانه مسلمانان نسبت به هنديها سبب جذب قلوب آنها مى‌شود.

مطلب بسيارى مهمى كه بايد به آن اشاره نمود، نقش مؤثر بازرگانان و مهاجران در اشاعه و گسترش اسلام بين هنديان است. به طور كل بيش‌ترين اثرپذيرى و مبادلات فرهنگى ميان ايرانيان و هنديها به خصوص در دوران اسلامى از طريق اين دو گروه انجام مى‌شده است. [2]

گرايش اوليه اهالى سند به دين مبين اسلام، رهين كوششهاى خستگى‌ناپذير تجار و بازرگانان مسلمان است [3] و استقرار دين اسلام در دل بسيارى از هندوان حاصل فعاليتهاى متداوم مهاجران است، كه با اعتقادى راسخ به تبليغ و نشر اسلام در ميان طبقات مختلف جامعه مى‌پرداختند. [4]

حكومتهاى اسلامى ايرانى در هند

در سده اول هجرى مسلمانان بارها تا رود سند پيش رفتند و حتى سند و مولتان را نيز تصرف نمودند، [5] ولى دامنه فتوحات آنها توسعه نيافت و در غرب هند متوقف شد.

يعقوب ليث صفارى (247- 265 ق.) نيز به عنوان نخستين امير مسلمان ايرانى تا حدودى‌

[1] . گرديزى، پيشين، ص 152

[2] . ر. ك: تاراچند، پيشين، ص 71

[3] . مينو سليمى، پيشين، ص 151؛ محمد تقى جمشيدى بروجردى، علل ريشه‌اى درگيرى مسلمانان و هندوها، ص 24

[4] . پس از قرن چهارم هجرى در نتيجه عدم ثبات سياسى ايران بسيارى از علماى دينى و مذهبى مجبور به مهاجرت از اين ديار شدند. سرزمين هند با پراكندگى فرهنگى خود منطقه ايده‌آلى براى اين گروه بود و آنها را به سوى خود جذب نمود. اين گروهها در قالب هيأتهاى مذهبى ناقل فرهنگ اسلامى بودند و عملكرد آنها بسيار كارآمد بود و تحول مذهبى اين مناطق را در پى داشت. كوچ و مهاجرت تعداد عظيمى از ايرانيان به شبه قاره از قرن هفتم و هشتم هجرى نيز نقش بى بديلى در انتشار اسلام در سرزمين هند داشت

[5] . ابوريحان بيرونى، تحقيق ماللهند، ترجمه اكبر دانا سرشت، ص 12