نفوذ اسلام در چين‌

اسلام از طريق ماوراءالنهر (آسياى ميانه) به چين راه يافته است. چين از ديرباز آسياى ميانه را بخش لاينفك قلمرو خود مى‌دانست و مردم چين فرمانروايان آسياى ميانه را دست‌نشاندگان خود تلقى مى‌كردند. زمانى كه اسلام در عصر خلافت اموى به منطقه ماوراءالنهر راه يافت و مسلمانان توانستند بخش مهمى از اين نواحى را تحت سيطره اسلام و حكومت اسلامى در آورند راه براى نفوذ اسلام به چين باز شد.

فتح تركستان شرقى جمعيّت جديدى از مسلمانان را روانه اين ديار ساخت. نخستين مسلمانان چين عبارت بودند از سربازان عرب كه از آسياى ميانه وارد شده و نيز بازرگانان مسلمانى كه از دير زمان بر اين نواحى رفت و آمد داشتند. [1] نقش بازرگانان در نفوذ اسلام به چين بسيار برجسته است. [2] استاد شهيد مرتضى مطهرى در اين رابطه مى‌نويسد:

آنچه مسلّم است اسلام به وسيله گروهى از بازرگانان خوارزمى و تجّار سمرقند و بخارا در قرنهاى نخستين اسلامى به آنجا رفته است. در عصر خوارزمشاه و مخصوصاً علاء الدين خوارزمشاه كه تركستان و اترا به دست وى افتاد، رفت و آمد ايرانيان به چين زياد گرديد. پس از حمله مغول، جماعت زيادى از ايرانيان در چين ساكن شدند، چنگيزخان پس از اينكه شهرهاى خراسان را خراب كرد، دستور داد ارباب علوم و معارف و اصحاب حِرَف و صنايع را به چين و مغولستان بردند تا در آنجا مردم چين را دانش بياموزند و آنها را به هنرهايى كه در ايران معمول بود آشنا سازند. مردم ايران علاوه بر هنرهاى معمول، دين و آيين خود را به آنان تعليم دادند و به اين ترتيب دين مقدّس اسلام توسط ايرانيان از طريق ارشاد به چين راه يافت. [3]

فتوحات مغول و تشكيل سلسله يوآن (770- 670 ق.) جمعيت مسلمانان را در چين تقويت نمود. [4] بعد از چنگيز مغول «اگتاى» جانشين برگزيده او (در چين) به اسلام توجّه داشت و با مسلمانان سياست رفق و مدارا و بلكه سياست سازش را در پيش گفت. فرمانهايى براى‌

[1] . ر. ك: ايرام لاپيدوس، تاريخ جوامع اسلامى، ج 1، ص 562

[2] . جمعى از نويسندگان، اسلام، پژوهشى تاريخى فرهنگى، ص 188؛ ژاك گوسولوت و بدرالدين حى، اسلام در چين، ترجمه عبدالصمد بديع، ص 20 و 21

[3] . مرتضى مطهّرى، مجموعۀ آثار، ج 14، ص 349

[4] . جمعى از نويسندگان، اسلام پژوهشى تاريخى و فرهنگى، ص 191