درس دوازدهم: نقش ايرانيان در توسعه علوم [3]

تفسير

تفسير علمى است كه درباره چگونگى نطق به الفاظ قرآن و مداولات و احكام فردى و تركيبى و معانى كه در آن الفاظ احتمال مى‌رود، در حالت تركيب سخن مى‌گويد. [1]

نخستين مفسّر قرآن كريم بدون ترديد على بن ابى طالب (ع) است و او نخستين كسى است كه در معارف قرآن و معرفت توحيد با روش عقلى و بيان عميق به تبيين و تفسير آيات قرآن همت گماشت [2].

اهتمام ايرانيان به تفسير بسيار بوده و اگر بخواهيم مفسران ايرانى از صدر اسلام تا به حال را معرفى كنيم، «مثنوى هفتاد من» مى‌شود. بيشترين تفاسير شيعه را ايرانيان تأليف كرده‌اند:

1. تفسير على بن ابراهيم قمى: از تفاسير معروف و معتبر شيعه اماميه است. وى معاصر امام حسن عسگرى و تا سال 307 ه در قيد حيات بوده است.

2. تفسير عياشى: تأليف محمد بن محمود سمرقندى است. او ابتدا مذهب تسنن داشت و بعد به تشيع گرائيد. سمرقندى معاصر شيخ كلينى است. از پدرش سيصد هزار دينار به او ارث رسيد كه همه را صرف نسخ و مقابله و استنساخ و جمع كتاب كرد. عيّاشى ايرانى ولى عرب نژاد است و از علماى قرن سوّم محسوب مى‌شود.

3. تفسير نعمانى: مؤلف آن، ابو عبداللَّه محمّد بن ابراهيم بن جعفر نعمانى است. شاگرد شيخ كلينى و از علماى قرن چهارم محسوب مى‌شود.

[1] . على اكبر ولايتى، پيشين، ج 2، ص 33

[2] . همان، ص 39