مستشرقان هستند كه به دليل سلطه سياسى اعراب و نيز زبان عربى بر جهان اسلام، تمدن اسلامى را تمدن عربى مى‌خوانند. گروهى نيز اين دو عنوان را به هم درآميخته و اصطلاح تمدن اسلام و عرب را به كار مى‌برند. ولى حقيقت يك چيز بيش نيست: تمدن اسلامى.

3. ويژگيهاى تمدن اسلامى‌

تمدنهاى گوناگون علاوه بر اصول مشترك، وجوه خاصى نيز دارند كه آنها را از يكديگر متمايز مى‌سازد. اين وجوه مى‌تواند قومى، ملى يا دينى يا با قلمرو جغرافيايى يك تمدن مرتبط باشد. در اين ميان تمدن اسلامى از دو ويژگى «جهانى بودن» و «مذهبى بودن» برخوردار است كه ويژگى نخست، آن را به تمدنى ميان قاره‌اى تبديل كرده و ويژگى دوم آن را در زمره تمدنهاى دينى جهان درآورده است.

1- 3. جهانى بودن‌

چنان كه از قرآن كريم نيز برمى‌آيد، اين ويژگى مربوط به باورها و بينشهاى اسلام است. مخاطب اسلام همه انسانها، در همه اعصار و قرون هستند و هر مسلمانى وظيفه دارد در اندازه توان ديگران را به اين دين سعادت آفرين دعوت كند. برنارد لويس در اين باره مى‌نويسد:

مسلمانان خود را مالك خوشبخت آخرين وحى خداوند مى‌دانستند و احساس مى‌كردند كه موظف‌اند كلام خداوند را به گوش ديگر انسانها برسانند، ولو به قهر و از راه جنگ و جهاد در راه خدا.

فعاليت:

شما تا چه اندازه با ديدگاه بالا موافقيد؟ و فتوحات اسلامى را چگونه ارزيابى مى‌كنيد؟

او در ادامه مى‌نويسد:

تمدن اسلامى اولين تمدنى بود كه مى‌توان آن را از اين جهت كه افراد و اقوام و فرهنگها و قاره‌هاى گوناگون را دربرمى‌گرفت جهانى ناميد. اسلام تنها آسيايى و آفريقايى نبود، بلكه از آن جهت كه مدتهاى طولانى در اسپانيا و جنوب ايتاليا و استپهاى روسيه و شبه جزيره بالكان حضور داشت اروپايى نيز تلقى مى‌شد. به لحاظ جغرافيايى از جنوب اروپا تا قلب آفريقا و در