4. نقش ايرانيان در شكل‌گيرى تمدن هند اسلامى‌

به گواهى آثار تمدنى موجود اسلام در هند، فرهنگ و تمدن ايرانى را بايد جزء لاينفك تمدن هند اسلامى دانست. سرزمين هند براى دولتمردان، نظاميان حرفه‌اى، دانشمندان، هنرمندان و فناوران ايرانى خانه دوم محسوب مى‌گرديد و در حقيقت آنان هيچ‌گونه تمايزى ميان ايران و هندوستان احساس نمى‌كردند. براى يك دانشمند ايرانى در هندوستان به همان اندازه امكان فعاليت وجود داشت كه در ايران. شعر شاعران ايران شايد در هند بيش از ايران خواننده داشت و صنعت‌گر ايرانى همان اندازه در هند مورد حمايت مى‌بود كه در ايران. پيوندهاى خويشاوندى نيز ميان ساكنان دو سرزمين چنان مستحكم بود كه خود را عضو يك خانواده مى‌پنداشتند؛ خانواده‌اى كه هويتى اسلامى- ايرانى داشت و در عين حال با فرهنگ هندى نيز آميخته بود.

5. آثار تمدن اسلامى در هند

مسلمانان در هند با آثار تمدنى فراوانى روبه‌رو شدند، چنان‌كه سلطان محمود غزنوى با ديدن يكى از شهرهاى باستانى آن ديار به شگفت آمد و بناى عمارتهاى آنجا را چون ايمان مؤمنان حقيقى استوار توصيف كرد و مبالغى را كه هنديان صرف بتكده‌هايشان كرده‌اند بيرون از شمار خواند. با وجود اين، مسلمانان، به ويژه ايرانيان- كه قرابت فرهنگى بيشترى با هنديان داشتند- مرعوب آن تمدن نگشتند؛ و با كنار نهادن عناصر مخالف با ارزشهاى اسلامى، آن را به خدمت هدفهاى دينى خويش درآوردند و چنان بناهايى پديد آوردند كه شهره تاريخ گرديد و گذر روزگار بر ارزش آنها مى‌افزايد.

روشن است كه ذكر و توصيف همه آن بناها در يك فصل نگنجد، از اين رو تنها به ذكر چند مورد برجسته آنها در اينجا بسنده مى‌گردد.

1- 5. تاج محل‌

تاج محل بناى بزرگ و مجللى است در شهر «آگرا» ى هند كه مزار شاه جهان و زوجه وى ممتاز محل مى‌باشد. تاج محل يكى از زيباترين بناهاى جهان و نيز عالى‌ترين نمونه معمارى اسلامى در هندوستان است. بناى آن پس از وفات ممتاز محل (1631 م) و به امر شاه جهان آغاز گرديد. شورايى از بهترين معماران امپراتورى تشكيل شد و سرانجام طرح استاد عيسى شيرازى انتخاب شد. اتمام ساختمان و بناهاى وابسته آن 22 سال طول كشيد و در اين مدت بيست هزار كارگر در خدمت بودند. [1]

[1] . تمدن اسلام و عرب، ص 239-240