از حضور و زندگى مسالمت‌آميز در جامعه اسلامى سر باز زدند. طبيعى بود كه ساكنان شبه جزيره عربستان نيز اسلام را بهترين شيوه زندگى بيابند؛ چرا كه به لحاظ سياسى و اجتماعى شرايطى را فراهم آورد كه آنان مى‌توانستند در كنار دو امپراتورى بزرگ و متمدن آن روزگار يعنى ايران و روم از دولتى مستقل و جامعه‌اى فراقبيله‌اى بهره‌مند گردند. [1]

در دوران فتوحات و گسترش اسلام به نقاط بيرون از شبه جزيرة العرب نيز ما اگر نه درست مطابق روش پيامبر (ص)، ولى تا اندازه زيادى مطابق مقررات وضع شده و سنت آن حضرت رفتار گرديد. مثل اينكه پيران، زنان و كودكان به قتل نمى‌رسيدند، نيروهاى غير نظامى مورد تعرض قرار نمى‌گرفتند، مظاهر عمران و آبادى نابود نمى‌شد و مكر و خيانت ممنوع بود.

چنان‌كه از گزارشهاى مربوط به گسترش اسلام برمى‌آيد، شيوه‌اى كه عربهاى مسلمان در سرزمينهاى مفتوحه در پيش گرفتند، به گونه‌اى بود كه با كم‌ترين مقاومت ملل مفتوحه روبه‌رو مى‌شدند. پيش از هر چيزى برخوردهاى اوليه بسيار مهم بود؛ كه- برخلاف تهاجم‌هاى معمول دنيا- ملل مورد تهاجم چندين گزينه در پيش روى داشتند؛ آنان مى‌توانستند كه مسلمان شوند و همچون يك شهروند مسلمان زندگى كنند و يا اينكه با پذيرش حاكميت سياسى اسلام، همچنان بر كيش و آيين خويش باقى بمانند و از مزاياى زندگى در سايه دولت اسلامى بهره‌مند شوند. پس از آنكه دو گزينه فوق به بن‌بست مى‌رسيد، توان خود را مى‌آزمودند كه آنهم با در هم شكستن مقاومتهاى اوليه اغلب پايان مى‌يافت، به اين معنا كه مسلمانان هيچ‌گاه وارد جنگهاى فرسايشى و طولانى‌مدت نمى‌شدند.

نكته بسيار در خور توجه اينكه مسلمانان در عصر فتوحات حق ورود به بافتهاى بومى جوامع را نداشتند. آنان حق ورود به شهرها و اختلاط و امتزاج با مردم و يا انجام فعاليتهاى اقتصادى همچون بازرگانى و كشاورزى را نداشتند. بلكه موظف بودند كه در دوران توقف جنگ در بيرون مناطق مسكونى اردوگاه برپا كنند و جداى از مردم زندگى كنند. اين تصميم از اهميت بسيارى برخوردار بود، زيرا از سويى از اصطكاك جنگجويان جلوگيرى مى‌كرد و از سوى ديگر زندگى مردم دچار اختلال و آشفتگى نمى‌شد. در سرزمينهاى خاور ميانه عمدتاً به‌

[1] . تاريخ جوامع اسلامى، ايرام لاپيدوس، ترجمۀ على بختيارى‌زاده، ص 350