تحولات علمى غرب و دومى پاسداشت زبان فارسى در برابر تهاجم واژگان بيگانه به فرهنگ و تمدن ايرانى- اسلامى را برعهده دارد. تشكيل اين فرهنگستانها نشان از اعتماد به نفسى است كه دانشمندان جهان اسلام درباره تواناييهاى زبانى خود دارند. دانشمندانى كه در تلاشند هر چه بيشتر به فربهى و غناى علمى زبانهاى خود بيفزايند. [1]

2. چالشهاى فراروى نوسازى‌

جوامع اسلامى در راه نوسازى خود با چالشهاى گوناگونى رو به رو هستند و براى رسيدن به درجه‌اى مطلوب از دانش و فناورى و ارتقاى سطح علمى و فرهنگى خود بايد از موانع دشوار چندى بگذرند. عمده اين موانع به شرح ذيل است:

1- 2. منيّتهاى فردى‌

مردم خاور ميانه و شمال آفريقا- از هر مذهب و ملتى- به شدت گرفتار منيتهاى فردى‌اند؛ و ايجاد هماهنگى و انسجام فكرى و روشى و در نتيجه سازمان‌دهى ميان آنان دشوار است. در كشورهاى خاور ميانه مردم خود را در محيطى نا امن احساس مى‌كنند كه بايد بكوشند گليم خود را از آب بكشند- و البته بايد مراقب باشند كه پا را از گليم خود هم فراتر ننهند. در خاور ميانه چنان فرديتى حاكم است كه افراد را غرق در آرا، منافع، علاقه‌ها و سلايق خود مى‌سازد و بيرون از چارچوب فردى، براى ديگران جايى باز نشده است. دولتهاى حاكم بر جوامع اسلامى به طور عموم اقتدارگرا هستند و هرگونه تفكر و تبليغى كه پايه حكومت‌كنندگان را سست كند، به مثابه تهديد امنيت ملى تلقى مى‌شود. بر فضاى عمومى جوامع اسلامى چنان جو امنيتى حاكم است كه مردم به سفر به كشورهاى خارجى بيشتر رغبت نشان مى‌دهند تا به داخله كشورهاى اسلامى. در ارتباطهاى طرفينى ميان افراد، براى آزاديها و انديشه‌هاى فردى ارزشى قائل نيستند. در كشورهاى اسلامى ارادت اصل است و نه مهارت، بايد تابع اقتدار بود نه توانايى. [2]

[1] . اسلام، ايران، تجدد، ص 316-318؛ راه ما، محمود حسابى، ص 41-53

[2] . نظام بين‌الملل و توسعه‌يافتگى دنياى اسلام، محمود سريع‌القلم، مجموعه مقالات اولين همايش اسلام و توسعه، ص 417-436