به وجود برامكه [1] در دربار خلفاى عباسى و نقش آنان در جذب دانشمندان ايرانى به بغداد اشاره كرد. [2]

3. علوم يونانى‌

مورخان علوم بر اين عقيده‌اند كه همه علوم عقلى منشأ يونانى دارد؛ و از آنجا به ميان ديگر ملتها سرايت كرده است. مسلمانان نيز همچون ديگر ملل، اقدام به انتقال علوم يونانى به درون جامعه خويش كردند. كارگزاران اين فعاليت علمى دو دسته بودند:

1. مسيحيانى كه اسلام آورده بودند،

2. كسانى كه به واسطه پاداشهاى خلفاى اسلامى در خدمت آنان قرار گرفتند. عمده زمينه‌هايى كه مسلمانان از علوم يونانى بهره گرفتند رياضى، نجوم، پزشكى و علوم طبيعى بوده است. آنان نجوم را از طريق آثار بطلميوس دريافت كردند و به آن عنوان المجسطى دادند. نيز با استفاده از كتاب صورة الارض همين دانشمند بود كه موفق به ترسيم نقشه‌هاى جغرافيايى گشتند؛ و از طريق آثار جالينوس و بقراط بر گنجينه‌هاى دانش پزشكى يونان دست يافتند. [3]

از نخستين آورندگان دانش پزشكى يونان به جهان اسلام، بايد به يوحنا بن ماسَوَيْه، على بن رَبَّن طبرى، حنين بن اسحاق و ثابت بن قره اشاره داشت. در اين ميان حنين بن اسحاق كه فعاليتهاى علمى را از سن 17 سالگى آغاز كرد، توانست تا پايان عمر، با همكارى شاگردانش، نزديك به صد اثر را از جالينوس به عربى ترجمه كند. علوم طبيعى يونانى هم از طريق ترجمه كتاب ويسقوريدس در زمينه علم گياه‌شناسى، در ميان مسلمانان رسوخ كرد. [4]

[1] . برامكه يا برمكيان يا آل برمك؛ خاندان محتشم و معروف ايرانى، از اهل بلخ، كه در دورۀ سفاح، منصور، مهدى وهارون الرشيد عباسى بعضى از رجال آن وزير و كاتب و امير و نديم خلفا بوده‌اند. رجال مشهور اين خاندان، كه گويند جدّ آنها در زمان خليفه عثمان به نزد او رفته اسلام آورده و عبدالله نام يافته بود، در عهد عباسيان مشهور شدند و مشاهير آنها عبارت بوده‌اند از خالد برمكى و پسرش يحيى برمكى كه مخصوصاً شخص اخير با دو تن از پسرانش - جعفر و فضل - در دستگاه هارون الرشيد قدرت و نفوذ تمام داشته‌اند و عاقبت نيز بر اثر خشم و سخط آن خليفه، جعفر مقتول و پدرش يحيى و برادرش فضل محبوس و غالب كسان و منسوبان آنها مقهور و متوارى گشتند. (دايرة المعارف فارسى)

[2] . پويايى فرهنگ و تمدن اسلام و ايران، ص 90

[3] . پويايى فرهنگ و تمدن اسلام و ايران، ج 1، ص 78

[4] . همان