گفتنى است كه تأثير صليبيان از جهت ارتباط بخش بزرگى از رويدادهاى تاريخى حايز اهميت است، لكن از ديدگاه انتقال انديشه‌ها و تئوريهاى علمى به طور اخص، در مقايسه با سهم ديگران- كه بايد به بررسى آن بپردازيم- در رديف عقب‌تر قرار دارد. [1]

2. نقش سيسيل‌

نقش سيسيل و تا حدودى جنوب ايتاليا در انتقال علوم اسلامى با وجود محدوديتهاى مكانى بسيار عميق بوده است. مسلمانان آفريقا در سال 213/ 827 در سيسيل پياده شدند. در 216/ 831 بر پالرمو [2] تسلط يافتند و در 228/ 842 مسينا [3] را به تصرف درآوردند. سرانجام در سال 265/ 878 با تصرف سرقسطه بر تمام جزيره چيره گشتند و تا سال 452/ 1060 در آنجا اقامت داشتند.

گرچه پس از تصرف جزيره به دست روجرو سلطه مسلمانان به پايان رسيد، ولى با وجود نوعى حس مسالمت‌جويى در روزگار سلاطين نورمان [4] و نيز پادشاهان دانش‌دوست اين خاندان، بسيارى از مردم همچنان مسلمان باقى ماندند. از جمله اين پادشاهان روجروى دوم بود كه نام وى در كنار ادريسى در اثر مشهور او ديده مى‌شود. [5] فدريگوى دوم معروف به هوهنستافن- كه مادرش دختر روجروى دوم بود- خود يك نويسنده و شاعر بود. وى علاقه‌مند بود كه نه تنها

[1] . علوم اسلامى و نقش آن در تحولات علمى جهان، ص 489

[2] . پالرمو ]فرانسه پالرم [(Palerme) شهر، كرسى و بزرگ‌ترين شهر و بندر سيسيل ايتاليا بر گوشۀ شهر كونكاد / اورودر شمال غرب جزيره. (دايرة المعارف فارسى)

[3] . مِسينا، فرانسه مسين (Messin) ، شهر مركز ايالت مسينا، در شمال شرق سيسيل در ايتاليا، بندرى بر تنگۀ مسينا. (دايرة المعارف فارسى)

[4] . نورمانها يا نورسها وايكينگهاى اسكانديناويايى كه در قرون 9-10 ميلادى به سواحل برّ اروپا، مخصوصاً فرانسه‌هجوم بردند. در انگلستان آنان را دنيها و در روسيه وارانگيان مى‌نامند. (دايرة المعارف فارسى)

[5] . شريف ادريسى - شايد بزرگ‌ترين جغرافيدان اسلامى - در حدود سالهاى 493-1099/494-1100 در سبسته‌ديده به جهان گشود. او جوانى را در قرطبه گذراند و در آنجا به تحصيل علوم پرداخت. از آنجا كه وى در ممالك مسيحى‌نشين ساكن بوده اطلاعات جغرافيايى او از ممالك مسيحى، از ديگر جغرافيدانان عرب بيشتر است. وى از كسانى است كه در انتقال علوم عربى به غرب نقش عمده‌اى داشت. آثار وى را مى‌توان در دو بخش طبقه‌بندى كرد. بخش اولِ آن كه به پيش از مرگ روجروى دوم مربوط مى‌شود، از جمله نقشۀ جهان‌نمايى است كه حكاكى شده بر روى ميزى از جنس نقره و رساله‌اى موسوم به نزهة المشتاق فى اختراق الآفاق كه در تفسير اين نقشه نگاشته شده است. كتاب نزهة المشتاق، اغلب با نام كتاب الرُجارى مشهور است؛ چه، بر اين پادشاه هديه شده است. (علوم اسلامى و نقش آن در تحولات علمى جهان، ص 436-37)