2. اگر فارابى به شمارش علوم مى‌پردازد، نشان آن است كه مسلمانان با آن علوم آشنايى كامل دارند و مى‌توانند كه اندوخته‌ها و سرمايه‌هاى علمى خويش را با كمال اعتماد به نفس به جهانيان عرضه كنند و انديشه‌هاى ديگران را به چالش بكشانند.

2. شاخص‌ترين علوم رايج در ميان مسلمانان‌

عمده علومى كه به وسيله فارابى شمارش گشته به ويژه كيهان‌شناسى، هيئت و نجوم، جغرافيا، پزشكى و داروسازى و كيمياگرى، در ميان مسلمانان رواج كامل داشته است. ما در اين فصل به حكم محدوديت تنها سه موضوع جغرافى، پزشكى و فيزيك را مورد بحث قرار مى‌دهيم. انتظار مى‌رود كه دانشجويان علاقه‌مند، كاستيهاى اين مبحث را با انجام پژوهشهاى ارائه شده در پايان فصل جبران كنند.

1- 1. جغرافيا

تصوير شماره 26

جغرافيا از جمله علومى است كه مسلمانان با تأليفهاى گوناگون خويش به ويژه در زبان عربى در تكامل آن كوشيده‌اند. در اين ميان، دو عامل باز بودن مرزهاى جهان اسلامى- با همه گستردگى‌اش- بر روى دانشمندان و ديگرى مراسم حج، در رواج و رونق اين دانش مؤثر بوده است.