اما در يك نگاه كلى تصور مسلمانان درباره زمين پيوسته در تحت تسلط كوه مركزى كيهانى قاف بوده است. و هفت اقليم زمينى كه به شكل تصاويرى از آنچه در آسمان است جلوه‌گر مى‌شدند، در واقع متناظر با هفت آسمان بودند؛ و اين امر با يك نماديگرى احكام نجومى بيان شده است كه در آن هر اقليم با يكى از سيارات و يكى از بروج منطقة البروج نظير است. اقاليم، كه قرينه‌هاى زمينى هفت آسمان محسوب مى‌شدند، در نزد بابليان و يونانيان معروف بوده‌اند و نيز ايرانيان قديم چنين تصور مى‌كردند، ولى به جاى تصور طولى تصوير دواير متحد المركز از اقاليم داشتند. قرآن نيز از هفت آسمان سخن مى‌گويد و علماى جغرافياى اسلامى اين هفت آسمان را هفت اقليم سنتى مى‌پنداشتند و بنابر همين تقسيم، به بحث تفصيلى در موضوع نواحى مختلف زمين مى‌پرداختند. [1]

تصوير شماره 27

1- 1- 1. جغرافيدانان اسلامى:

نخستين جغرافى‌دان مسلمان هشام بن محمد كلبى بوده است (سده سوم/ نهم) و به خاطر تحقيقاتش درباره جزيرة العرب شهرت دارد. پس از وى نيز در همين سده جغرافى‌دانان ديگر

[1] . علم و تمدن در اسلام، ص 88، با اندكى تصرف