اهميت فراوان تجارى، در پى فتوحات سلطان محمود غزنوى، به قلمرو مسلمانان افزوده گرديد.

نيز در همين سده مسلمانان موفق شدند كه در تجارت با اروپا نيز ايفاى نقش كنند. به سال 352 ه شهر پراگ- بزرگ‌ترين بازار برده اروپا- مركز رفت و آمد تجار مسلمان و يهودى و ترك بود كه طلاى بيزانس و انواع كالاهاى ديگر را آورده و برده، پوست گور خر و انواع فلزات را مى‌بردند. [1]

3. جاده ابريشم‌

راه ابريشم كه شرق و غرب جهان باستان را به يكديگر مرتبط مى‌ساخت، در قلمرو سه امپراتورى بزرگ چين، ايران و روم امتداد داشت. اين شاهراه به طول تقريبى هشت هزار كيلومتر از كشور چين شروع مى‌شد، از فلات ايران مى‌گذشت و پس از گذر از بين‌النهرين و شامات به انطاكيه در كنار درياى مديترانه مى‌پيوست. اين جاده نامش را از كالايى كه بيش از ديگر امتعه از آن عبور داده مى‌شد، يعنى ابريشم، مى‌گرفت و از شهرهاى بسيارى گذشته، شاخه‌هاى چندى از آن جدا مى‌گرديد و از اين طريق به تجارت جهانى و داد و ستدهاى منطقه‌اى رونق مى‌بخشيد. [2]

نام جاده ابريشم را نخستين بار فرديناند فون ريشتهوفن، [3] جغرافيدان آلمانى در ميانه قرن نوزدهم به كار برد. هر چند كسانى تاريخ نامگذارى آن را به روزگار ماركوپولو مى‌رسانند. [4] روايت ديگرى حاكى از آن است كه پدر جاده ابريشم مسافرى چينى به نام «ژانگ كيان» بوده كه در سده دوم پيش از ميلاد به مأموريتى ديپلماتيك در غرب اعزام مى‌گردد، اما خيلى زود ديپلماسى را كنار مى‌گذارد و تجارت ابريشم و طلا را در جاده‌هاى منتهى به غرب پيشه مى‌كند. [5]

جاده ابريشم علاوه بر جنبه اقتصادى، از جنبه‌هاى گوناگون دينى، فرهنگى، هنر، فناورى، زبان و ادب و دانش نيز حايز اهميت بوده است. كاروانهاى تجارى علاوه بر توليدات و محصولات ملتهاى گوناگون در مسير راه ابريشم، فرهنگ، ادب، دانش و هنر را نيز با خود جا به جا مى‌كردند.

[1] . دايرة المعارف بزرگ اسلامى، مقالۀ تجارت

[2] . دانشنامۀ جهان اسلام، مقالۀ جادۀ ابريشم

[3] 1.nefohthciRnovdnanidreF

[4] . راه ابريشم، عليرضا چكنگى، ص 15

[5] . احياى روح تجارت در جادۀ ابريشم، كريستين اوليور، ترجمۀ پارسا پيلتن، نشريۀ شرق، 1382/7/30