جنگ امام (ع) براى هدايت بود

امام (ع) به اصحاب خويش كه در صدور فرمان جنگ با سپاه شام در صفين اصرار داشتند و از تأخير در مبارزه با آنها بى‌صبرى مى‌كردند، فرمود:

«... فَوَ اللَّهِ ما دَفَعْتُ الْحَرْبَ يَوْماً إِلَّا وَ أَنَا أَطْمَعُ أَنْ تَلْحَقَ بىِ طائِفَةٌ فَتَهْتَدِىَ بِى وَتَعْشُوَ إِلَى ضَوْئِى، وَ ذلِكَ أَحَبُّ إِلَىَّ مِنْ أَنْ أَقْتُلَهَا عَلَى ضِلالِهَا وَ إِنْ كانَتْ تَبُوءُ بِآثامِهَا» [1]؛

... به خدا قسم جنگ را يك روز واپس نيفكندم، جز اينكه اميد داشتم گروهى به سوى من آيند و به راه حقّ گرايند و به نور هدايت من راه بپيمايند. اين برايم خوشايندتر است از اينكه آنها را در حال گمراهى بكُشم. اگر چه با بار گناهانشان برمى‌گردند و گرفتار آن هستند.

امام (ع) با داشتن توان بالاى رزمى و آگاهى از فنون نظامى هرگز آغاز گرجنگ نبود

امام (ع) در توصيه و رهنمودهايى به سپاه خودپيش از رودررو شدن با سپاه معاويه در صفّين مى‌فرمود:

«لَا تُقاتِلُوهُمْ حَتّى يَبْدَأُوكُمْ فَإنَّكُمْ بِحْمِدِ اللَّهِ عَلى‌ حُجَّةٍ وَتَرْكُكُم إيَّاهُمْ حَتَى يَبْدَأُوكُمْ حُجَّةٌ أُخْرىَ لَكُمْ عَلَيْهِمْ ...» [2]؛

با آنها نجنگيد تا اينكه آنها جنگ با شما را آغاز كنند. البته كه شما در جنگ با آنها برحق بوده و حجت با شماست، امّا رها كردنشان تا دست به پيكار گشايند حجّتى ديگر از طرف شما بر آنهاست ....

امام (ع) به فرزندش امام حسن (ع) چنين سفارش كرد:

«لا تَدْعُوَنَّ إلىَ مُبارَزَةٍ وَ إِنْ دُعِيتَ إِلَيْهَا فَأَجِبْ فَانَّ الَّداعِىَ إِلَيْهَا باغٍ وَالْباغِىَ مَصْرُوعٌ» [3]؛

كسى را به رزم خود مخواه و اگر تو را به رزم خود خواندند بپذير، چون آن كه ديگرى را به رزم بخواند ستمكار است و ستمكار زمين خورده و خوار است.

[1] . نهج البلاغه، خطبه 55.

[2] . همان، نامۀ 14.

[3] . همان، حكمت 233.