شكل گرفته و پايه‌هاى آن براساس صداقت و پاكى پى‌ريزى شده است و درتارك تاريخ تا روزگار باقى است، استوار و محكم پابرجاست، كه حق‌جويان عالَم و رهپويان سعادت، بدان راه يافته و در پناه آن نجات يابند. اگر على (ع) در سياست خود، هدفى غير از خدمتگذارى به جامعه براساس قرآن و سنت رسول خدا (ص) را داشت، در شوراى شش نفره كه به دستور عمر براى تعيين خليفه بعد خودش تشكيل شده بود، پيشنهاد عبدالرحمن بن عوف را در پذيرش خلافت با شرط پيروى از سيره دو خليفه پيشين، مى‌پذيرفت؛ امّا چنين نكرد. اگر چه از حكومت كه حق مسلّم او بود، براى مدتى محروم ماند امّا هرگز مصلحت را فداى حقيقت نكرد.

حيات پر بركت على (ع) از درخشندگى و گستردگى خاصى برخوردار است و به همين جهت امكان جمع‌بندى از سخنانش و نماياندن نمودارى ثابت با عنوان‌هاى مستقل و جدا از هم، كارآسانى‌نيست. ابعاد شخصيتى و شيوه زندگى آن حضرت را، واحدى كه در كثرت است و كثرتى كه در واقع يك واحد است، تشكيل مى‌دهد.

شجاعت او از زهد و عدالتش جدا نيست و سياست او همان ديانت اوست. انسان وقتى در برابر درياى موّاج فضايل على (ع) قرار مى‌گيرد محو تماشاى آن گشته و ناتوان است، از اين كه از كدامين دُرّها برگيرد. اگر بخواهيم در نهج‌البلاغه ابعادى مانند سخاوت، تربيت، اخلاق، تقوا و دهها بُعد ديگر را درباره آن حضرت بررسى كنيم، مجلّدات و مجموعه‌هاى بيشمارى را مى‌طلبد و هنرمندى و درايت نافذى را مى‌خواهد؛ و ما از اين يمّ بزرگ به نمّ اندكى هم نرسيده‌ايم.

كتاب فضل تو را آب بحر كافى نيست

كه تركنم سرانگشت و صفحه بشمارم‌

حُسن ختام اين مجموعه، اشعارى است كه از مضمون احاديث و روايات وارده در فضيلت اهل بيت عليهم‌السلام به ويژه امام على (ع)، برگرفته شده كه منتسب به خواجه نصيرالدين طوسى [1] است، فيلسوف نام‌آور و مشهورى كه كتاب‌هاى ارزنده‌اش صدها سال است كه در دانشگاه‌هاى اروپا تدريس مى‌شود و بسيارى از دانشمندان خاور و باختر عالَم از آنها بهره‌مند شده‌اند:

[1] . برخى اين اشعار را به ناصر عباسى - از خلفاى عباسى كه به ظاهر شيعه بوده و در سال 622 هجرى درگذشته‌است، نسبت داده‌اند. (نك: محمد بن طاهر قمى شيرازى، اربعين، ص 463).