« (كميل بن زياد گويد: اميرالمؤمنين على بن ابى‌طالب (ع) دستم را بگرفت و مرا به طرف بيابان برد، چون به صحرا رسيد، آهى از صميم جان بركشيد و گفت:) اى كميل! مال اندوزان اگر چه به ظاهر در قيد حياتند امّا در واقع مرده هستند، و دانشمندان تا روزگار پابرجاست، باقى و پايدار هستند، گرچه وجود ظاهرى آنها از بين رفته است امّا نام و نشانه‌هاى آنها در دلها جاودانه است. بدان كه در اينجا (اشاره به سينه مبارك خويش فرمود) دانشى انبوه و فراوان نهفته است. اى‌كاش براى اين علم كسانى را مى‌يافتم كه در گرفتن آن شايسته و لايق باشند! آرى يافتم كسى را كه در دريافت علم باهوش بود امّا اهل امانت نبود، دين را وسيله‌اى براى رسيدن به آرزوهاى دنيوى خود قرار داده بود و با نعمتهاى الهى بر بندگانش و با حجّتهاى او بر اولياء و دوستانش، برترى مى‌جست ...».

سخنان امام على (ع) كه به مناسبت‌هاى مختلف فرموده‌اند، مى‌توانند بيانگر علوم جامعى باشند كه پس از قرآن و كلام رسول خدا (ص) بى‌نظير است. سخنان و كلمات ارزشمند امام (ع) كه تجلى‌گاه اين علوم است در بحثهاى خداشناسى، دين‌شناسى، مسائل‌شناسى، امور اجتماعى، اخلاق، عبادات و ...، در بالاترين مرتبه و در حدّ اعجاز است و مى‌تواند به صورت يك طرح اساسى براى پى‌ريزى عقايد دينى و ترسيم خط سياست اسلامى و تنظيم پايه‌هاى اخلاق مذهبى و در نهايت هدايت و رستگارى بشريت و رسيدن به سرمنزل سعادت مورد بهره‌بردارى قرار گيرد، چگونه ممكن است كلام كسى كه از دوران كودكى، همگام و همراه بزرگ پرچم‌دار توحيد، رسول اعظم (ص)، شهر دانش و اقيانوس بى‌كران علوم و معارف الهى باشد و در كسب اين علوم و فضايل اخلاقى و اقتداى به آن حضرت مأمور باشد امّا رهپويان حقيقت را به مرز سعادت و كمال انسانيت نرساند! حضرت على (ع) اين فضيلت ويژه و امتياز منحصر به فرد را در سخنانى بس شيوا و دل‌نشين در قسمتى از خطبه انسان‌ساز قاصعه ايراد مى‌فرمايند:

«أَنَا وَضَعْتُ فِى الصّغَرِ بَكَلَاكِلِ الْعَرَبِ، وَ كَسَرْتُ نَوَاجِمِ قرُونِ رَبِيعَةَ وَ مُضَرَ. وَقَدْ عَلِمْتُمْ مَوْصِعِى مِنْ رَسُولِ اللَّه- صَلّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ اله- بِالْقَرَابَةِ القَرِيَبْةِ، وَ الْمَنْزِلَةِ