علم على (ع) در سخنان ديگران‌

اگر بخواهيم به آيات، روايات وسخنانى كه در مورد علم امام على (ع) وارد شده‌اند بپردازيم، چنين مجموعه و كتابى گنجايش آن را نخواهد داشت، فقط به ذكر نمونه‌هايى از زبان ديگران در اين زمينه اكتفا مى‌كنيم:

- ابن ابى‌الحديد معتزلى كه از علماى بنام اهل سنت است و در شرح نهج‌البلاغه بيست جلد كتاب تأليف كرده است در مقدمه اين شرح مى‌گويد:

«از جمله علوم، علم فقه است كه امام على (ع)، اصل و اساس آن بوده است و هر صاحب فقهى در اسلام از فقه او بهره برده و به او منتهى مى‌شود. اصحاب ابى‌حنيفه مانند ابى‌يوسف و محمّد و امثال آن دو فقه را از ابى‌حنيفه گرفته‌اند. شافعى از محمّد بن حسن گرفته است كه فقه او نيز به ابى‌حنيفه برمى‌گردد و همچنين احمد بن حنبل كه نزد شافعى تعليم ديده است، علوم فقهى‌اش باز هم به ابى‌حنيفه برمى‌گردد و ابوحنيفه از جعفر بن محمد (ع) و جعفر از پدرش كه نهايت امر به خود على (ع) مى‌رسد، آموخته است. و امّا مالك بن انس اين علم را از ربيعه و ربيعه از عكرمه و عكرمه از عبداللَّه بن عباس و عبداللَّه بن عباس از على (ع) گرفته است و اگر فقه شافعى را از مالك بدانيم باز هم نتيجه اين خواهد شد كه منبع اصلى فقه شافعى على (ع) است. در هر حال اين فقهاى چهارگانه كه صاحب مذاهب چهارگانه اهل سنت مى‌باشند، آبشخور علوم فقهى‌شان به كوثر زلال علم امام على (ع) منتهى مى‌شود. و امّا منبع و مرجع فقه شيعه پر واضح و مسلّم است.

و همچنين فقهاى صحابه كه عمر بن خطّاب و عبداللَّه بن عباس از آن جمله‌اند، هر دو از على (ع) گرفته‌اند. اين قضيه در مورد ابن‌عباس جاى بحث و گفتگو ندارد و از مسلّمات است. امّا در مورد عمر بايد گفت كه مراجعه او به على (ع) در بسيارى از مسائلى كه براى او و ديگر صحابه مشكل بود و راه‌حلى برايش نمى‌يافت بر كسى پوشيده نيست و اين حقيقت را عمر بارها اعتراف كرده است.