سطرها و صفحه‌ها به چشم مى‌خورد، پس از كلام خدا و رسول اكرم (ص)، بى‌نظير است. حالت‌هاى عجيب و آثار عميقى كه كلمات گهربار امام (ع) بر روى مخاطبانش ايجاد مى‌كرده است، به عنوان واقعيت تاريخى، حكايت از اين حقيقت غيرقابل انكار دارد كه به چند نمونه از خود نهج‌البلاغه مى‌پردازيم:

- خطبه 83 كه به خطبه «غراء» نيز معروف است، در اوضاف خداوند، سفارش به تقوا، دل نبستن به دنيا و برخى از مباحث ديگر بيان شده است. شريف رضى (ره) در پايان اين خطبه فرموده‌اند:

«وفى الخبر: أَنَّهُ لَمَّا خَطَبَ بِهَذِهِ الْخُطْبَةِ، إقْشَعَرَّتْ لَهَا الْجُلُودُ وَ بَكَتِ الْعُيُونُ وَ رَجَفَتِ الْقُلُوبُ»؛

در روايت آمده است: آنگاه كه حضرت امير (ع) اين خطبه را ايراد فرمودند، شنوندگان به اندازه‌اى تحت تأثير قرار گرفتند كه پوست بدنهايشان بلرزيد، اشك از چشمانشان سرازير شد و دلهايشان مضطرب گشت.

در خطبه 193 حضرت على (ع) بنا به درخواست همّام و با اصرار بيش از حد او متقيان را توصيف مى‌كند. كلمات او در اين باره آنچنان تكان دهنده و عجيب است كه همّام پس از شنيدن آن، فرياد دلخراشى كه آخرين نفسهايش را بهمراه داشت برمى‌آورد و از آنجا كه روح بزرگ و با عظمتش، در اين دنياى فانى و حقير نمى‌گنجد، به سوى معبود خويش مى‌شتابد.

سخن ابن ابى‌الحديد در فصاحت على (ع)

حضرت على (ع) پس از اينكه آيات: (أَلْهكُمُ الَّتكَاثُرُ حَتَّى زُرْتُمُ الْمَقَابِرَ) [1]

را تلاوت فرمود: در تفسير اين آيات و عبرت‌آموزى از آنها خطبه بسيار غرايى ايراد فرمود (خطبه شماره 212) [2] كه ابن ابى‌الحديد در شرح اين خطبه چنين مى‌فرمايد:

[1] . سورۀ تكاثر (102)/1 و 2.

[2] . 212 طبق نسخه‌اى كه در ترجمه و شرح فيض‌الاسلام آمده است، امّا در نسخه صبحى صالح 221 و ابن ابى‌الحديد 216 است.