ابن ابى‌الحديد در شرح اين خطبه مى‌گويد:

«... منظور امام (ع) عبدالملك بن مروان است، چرا كه اين خصوصيات و علامتهايى كه امام به آن اشاره كرده است در اين شخص بطور كامل آشكار گرديد، زيرا او در شام قيام كرد و مردم را به سوى خود فراخواند و پرچمهايش را پيرامون كوفه يك بار خودش برافراشت كه به عراق رفت و مصعب را كشت و يك بار ديگر توسط كسانى كه از سوى او والى كوفه شده بودند برپا داشته شد، مانند: برادرش بشر بن مروان و بعضى ديگر، تا اينكه امور كوفه بدست حجاج رسيد و در اين زمان سركشى و طغيان عبدالملك بالا گرفت، فتنه و آشوبها با خوارج و عبدالرحمان بن اشعث گسترش يافت، جور و ستم به حد نهايى رسيد، بعد از هلاكت او پرچمهاى فتنه و آشوب برپا بود: مانند جنگ فرزندان او با بنى‌المهلب و جنگ با زيد بن على و (ع) فتنه‌هاى ناپيدا در كوفه كه در ايام يوسف بن عمر و خالد قسرى و عمر بن هبيره و ديگران آشكار گرديد و ظلم و ستم در كوفه بسيار روا شد، شمار زيادى از ساكنان كوفه كشته شدند و اموال آنها به غارت رفت ... [1]

سپس امام (ع) ظهور دولت ديگرى را وعده مى‌دهد كه ديرى نپاييد، دولت عباسى بر دولت بنى‌اميّه چيره شدند. سران بنى‌اميّه در جنگ با آنها كشته شدند و برخى در زندانها در اسارت از بين رفتند، مانند عبداللَّه بن على و ابى‌العباس سفاح كه دستگير شدند و با سپرى شدن زمان در زندان مُردند.» [2]

خبر از ستم و بيدادگرى بنى اميّه و شهادت امام حسين (ع) و انتقام خون او

امام (ع) از مستولى شدن دولت بنى‌اميّه خبر مى‌دهد، از تاخت و تاز آنها، كشتار آنها، مظلوميت پيشوايان الهى، به شهادت رسيدن امام حسين (ع) پيشگويى مى‌كند و مردم را از هلاكت اين دولت و انتقام گرفتن خون حسين (ع) از آنها آگاه مى‌سازد و در خطاب به بنى‌اميّه مى‌گويد:

[1] . گروهى گويند منظور امام، معاويه و حوادث زمان او و فتنه‌هاى پس از او است، امّا قول اوّلى ارجح است.

[2] . ابن‌ابى‌الحديد، شرح نهج‌البلاغه (رحلى)، ج 2، ص 194 و چاپ وزيرى، ج 7، ص 98 و 99 (شرح‌خطبه 100).