زمينه‌هاى پيشرفت حركت‌هاى ارتجاعى‌

چنان‌كه گذشت بانى و گرداننده حركت‌هاى ارتجاعى، وابستگان به حكومت‌هاى جاهلى پيشين و دلدادگان به آن مناسبات هستند كه با قدرت گرفتن نهضت حق‌طلبانه، خود را منافقانه در زمره معتقدان به آن نهضت جا مى‌زنند. اينان از عوامل اصلى داخلى هستند و كافران و مشركان خارجى نيز پشتوانه آنها مى‌باشند. برخى زمينه‌هايى كه عوامل داخلى و خارجى ارتجاع با كمك گرفتن از آنها، حركت ارتجاعى خود را پيش برده و گسترش مى‌دهند عبارت است از:

1- ايمان سطحى عموم‌

با پيشرفت انقلاب و پيدا شدن طليعه‌هاى پيروزى، عموم مردم، فوج فوج به نهضت مى‌پيوندند و روز به روز بر تعداد طرفداران نهضت افزوده مى‌شود:

(اذا جاءَ نَصْرُ اللَّهِ وَالْفَتْحُ وَ رَأَيْتَ النَّاسَ يَدْخُلُونَ فى‌ دينِ اللَّهِ افْواجاً) (نصر: 1- 2)

آن‌گاه كه نصرت و يارى خدا و پيروزى برسد، مردم را مى‌بينى كه فوج فوج به دين خدا وارد مى‌شوند.

غالب اين ياران جديد، دلبستگى‌هايى به نظام جاهلى پيشين دارند و هنوز انس به رگه‌هايى از نظام جاهلى در آنان موجود است. علاوه بر آن نسبت به بينش، فرهنگ و نظام جديد نيز بصيرت كافى ندارند و حاضر به تحمّل سختى‌ها در راه اهداف انقلاب هم نيستند و به بيان قرآن آنها در مرتبه اسلام هستند نه در مرتبه ايمان و اگر در فتنه و حادثه خطرخيز و گمراه كننده‌اى واقع گردند، به عقب برمى‌گردند.

(وَ مِنَ النَّاسِ مَن يَعْبُدُ اللَّهَ عَلَى‌ حَرْفٍ فَإِنْ أَصَابَهُ خَيْرٌ اطْمَأَنَّ بِهِ وَإِنْ أَصَابَتْهُ فِتْنَةٌ انقَلَبَ عَلَى‌ وَجْهِهِ ...) (حج: 11)

از ميان مردم كسى است كه خدا را فقط بر يك حال [و بدون عمل‌] مى‌پرستد. پس اگر خيرى به او برسد، بدان اطمينان يابد و اگر بلايى بدو رسد، روى برتابد.