نمونه اين گروه، ياران و پيروان حضرت موسى (ع) هستند كه در جامعه طاغوتى و جاهلىِ فرعونى زندگى مى‌كردند و به مناسبات آن جامعه خو گرفته بودند. حضرت موسى (ع) براى نجات آنان مبعوث شد و با ارائه آيات روشن و معجزات صريح، آنان را از اسارت فرعونيان نجات داد و از دريا گذراند ولى همين كه بعد از نجات از فرعونيان با قومى بت‌پرست مواجه شدند، از موسى تقاضا كردند خدايى نيز براى آنان قرار دهد تا به مانند بت‌پرستان آنان هم خداى اختصاصى و ديدنى داشته باشند [1] همچنان كه بعد از آن هم به موسى اعلام كردند كه تا خدا را نبينيم، ايمان نمى‌آوريم. [2]

همين قوم وقتى پيامبرشان براى مدت سى روز به ميقات مى‌رود و به امر خدا مدت ميقات به چهل روز افزايش مى‌يابد، در همان ده روز غيبت موسى (ع)، گرفتار يك حركت ارتجاعى مى‌شوند و عوامل ارتجاع آنان را به جاهليت و بت‌پرستى بازمى‌گردانند [3] چرا كه آنان از بينش عميق و ايمان پايدارى برخوردار نيستند تا آنان را حفظ كند و از افتادن در گرداب ارتجاع و حركت قهقرايى بازدارد.

وقتى هم درباره گوساله‌پرستى مورد توبيخ قرار گرفتند اظهار داشتند كه ما به اختيار خود، گوساله‌پرست نشديم بلكه تحت تأثير جو و غوغاى ايجاد شده واقع شديم و بى‌اختيار به سامرى گرويديم و گوساله‌اش را خداى خود شمرديم بدون اينكه توجه كنيم كه اين گوساله هيچ قدرت، اراده و توانى ندارد. [4]

2- ضعف دشمن‌شناسى‌

نهضت‌هاى حق‌طلب در محيط كفر و جاهليت ظهور مى‌كنند و بعد از دوران سخت مبارزه، به اولين مرحله پيروزى مى‌رسند و در شهر، منطقه يا كشورى حاكم مى‌گردند.

به‌طور طبيعى اين حكومت انقلابى و توحيدى نوپا مورد قهر و خشم حكومت‌هاى جبار

[1] - اعراف (7)، آيۀ 138-139

[2] - بقره (2)، آيۀ 55

[3] - طه (20)، آيۀ 88-89

[4] - همان، آيه 87-89